Cronfa Allweddol CGGSDd yn helpu i gryfhau trydydd sector Sir Ddinbych

Helpodd Cronfa Allweddol Cyngor Gwasanaethau Gwirfoddol Sir Ddinbych (CGGSD) i gynyddu cynaliadwyedd a gwydnwch sefydliadau trydydd sector ledled Sir Ddinbych.

Mae’r fenter yn cael ei hariannu gan Lywodraeth y DU trwy Gronfa Ffyniant Gyffredin y DU, sy’n cefnogi pum cenhadaeth genedlaethol y llywodraeth, gan gynnwys grymuso cymunedau lleol, rhoi hwb i dwf economaidd a hyrwyddo cyfleoedd ym mhob rhan o’r DU.

Mae Cronfa Allweddol eleni, gyda chefnogaeth Cyngor Sir Ddinbych, wedi gweld galw cryf, gyda 99 o geisiadau wedi’u cyflwyno gan amrywiaeth o sefydliadau a grwpiau cymunedol ar draws y sir.

Yn dilyn proses asesu drylwyr, roedd 45 ymgeisydd yn llwyddiannus gan sicrhau cyllid hanfodol i gryfhau eu gweithrediadau. Mae Cronfa Allweddol CGGSDd wedi dyfarnu cyfanswm o £212,114 mewn grantiau Cyfalaf a £633,906 arall mewn grantiau Refeniw.

Mae’r grantiau hyn wedi’u cynllunio i helpu i sicrhau cadernid a chynaliadwyedd hirdymor sefydliadau trydydd sector Sir Ddinbych, ac mae llawer ohonynt yn darparu gwasanaethau hanfodol i bobl leol.

Mae’r Gronfa Allweddol yn rhan ganolog o waith ehangach CGGSDd dan raglen Cronfa Ffyniant Gyffredin y DU, sy’n rhedeg tan 31 Mawrth 2026. Ochr yn ochr â chyllid grant, mae CGGSDd yn darparu pecyn eang o gefnogaeth gan gynnwys:

• Sesiynau hyfforddiant, dosbarthiadau meistr a gweithdai am ddim
• Rhaglen gefnogaeth GROW i gryfhau trefniadau llywodraethu a chynllunio strategol
• Rhaglen fentora gyffrous, sy’n paru uwch weithwyr proffesiynol o’r sector corfforaethol a’r sector cyhoeddus â grwpiau trydydd sector sy’n chwilio am gefnogaeth wedi’i thargedu

Gan siarad am effaith y Gronfa Allweddol, dywedodd Tom Barham, Prif Swyddog Cyngor Gwasanaethau Gwirfoddol Sir Ddinbych (CGGSDd):

 “Rydym wrth ein boddau o ail-lansio’r Gronfa Allweddol a gweld diddordeb mor gryf gan sefydliadau ar dras Sir Ddinbych. Bydd y cyllid a’r gefnogaeth sydd ar gael trwy’r rhaglen hon yn helpu i gryfhau cadernid ein trydydd sector, gan alluogi grwpiau i dyfu, addasu a pharhau i ddarparu gwasanaethau hanfodol i’n cymunedau.”

Meddai’r Cynghorydd Jason McLellan, yr Arweinydd ac Aelod Arweiniol Twf Economaidd a Threchu Amddifadedd:  

“Mae’n wych bod cynifer o sefydliadau trydydd sector sy’n darparu gwasanaethau mor hanfodol i’r Sir yn gallu cael eu cefnogi trwy ail-lansiad y Gronfa Allweddol yn ogystal â gwasanaethau eraill mae CGGSDd yn eu darparu. Mae hyn yn enghraifft wych o’r gwaith partneriaeth cryf sy’n bodoli rhwng y Cyngor a’r sector gwirfoddol, trwy CGGSDd.”

Mae’r Gronfa Allweddol yn dangos ymrwymiad CGGSDd i rymuso sefydliadau lleol, creu cymunedau cryfach a sicrhau bod y trydydd sector yn Sir Ddinbych yn barod i ffynnu yn y blynyddoedd i ddod.

Gwelliannau i brif lwybr Dinbych

Bydd Adran Briffyrdd Cyngor Sir Ddinbych yn ymgymryd â gwaith cynnal a chadw ar gyffordd goleuadau traffig Stryd y Dyffryn fis nesaf.

Mae disgwyl i’r gwaith o roi wyneb newydd ar y ffordd ddigwydd rhwng 2 Tachwedd a 18 Tachwedd.

Mae'r gwaith yn rhan o raglen cynnal a chadw ffyrdd barhaus y Cyngor i wella'r profiad gyrru i drigolion ac ymwelwyr ar draws rhwydwaith ffyrdd y sir.

Defnyddir system gonfoi Stop/Go a goleuadau traffig i reoli’r traffig yn ystod y gwaith.

Meddai’r Cyng. Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:  “Mae’r Cyngor yn llwyr ymwybodol fod cyflwr Rhwydwaith Ffyrdd Sir Ddinbych yn destun trafod rheolaidd ymhlith ein preswylwyr.  Rydym yn gweithio'n galed i fynd i'r afael â chyflwr ein ffyrdd ledled y sir er budd y rhai sy'n defnyddio'r llwybrau hyn.

“Hoffwn hefyd ddiolch i’n trigolion sy’n byw yn yr ardal hon yn Ninbych a’r gyrwyr sy’n defnyddio’r llwybr hwn am eu hamynedd wrth i ni wneud y gwaith pwysig hwn.”

Mae rhagor o wybodaeth am waith Priffyrdd ar gael ar ein gwefan www.sirddinbych.gov.uk

Cyngerdd Elusennol y Cadeirydd yng Nghadeirlan Llanelwy

Cynhelir noson o gerddoriaeth gorawl Gymreig ragorol yng Nghadeirlan Llanelwy nos Wener, 21 Tachwedd am 7.30pm, fel rhan o Gyngerdd Elusennol y Cadeirydd.

Bydd y cyngerdd yn cynnwys perfformiadau gan ddau gôr lleol enwog, sef Meibion ​​Marchan a Chôr Rhuthun. Gyda'i gilydd, byddant yn creu noson gofiadwy yn lleoliad godidog y Gadeirlan, un o dirnodau mwyaf eiconig Gogledd Cymru.

Trefnwyd y cyngerdd i godi arian ar gyfer elusennau dewisol y Cadeirydd, gyda'r holl elw yn mynd i gefnogi achosion pwysig yn y gymuned, sef Hosbis Sant Cyndeyrn ac Urdd Gobaith Cymru.

Dywedodd y Cynghorydd Arwel Roberts, Cadeirydd y Cyngor: “Mae cerddoriaeth wedi dod â'n cymunedau at ei gilydd erioed, ac rwy'n falch iawn y bydd y cyngerdd hwn nid yn unig yn arddangos talent eithriadol Cymru ond hefyd yn cefnogi elusennau lleol hanfodol. Edrychaf ymlaen at groesawu pawb i'r hyn sy'n addo bod yn noson wych.”

Tocynnau yn £12 ac ar gael nawr oddi wrth:

• Siop Elfair: Rhuthun (01824 702575)
• Siop Clwyd: Dinbych (01745 813431)
• WISH: Rhuddlan (01745 591264)
• Tudor House: Prestatyn (01745 859528)
• Eleri Woolford: 01824 706196 (eleri.woolford@sirddinbych.gov.uk)

Sir Ddinbych yn dathlu statws Cyfeillgar i Oed gydag ymweliad gan y Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru

Mewn dathliad yng Nghanolfan Gymunedol Eirianfa yn Ninbych ddydd Gwener 24 Hydref, ymunodd y gwestai arbennig, Rhian Bowen- Davies, Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru â thîm Heneiddio’n Dda yn Sir Ddinbych i ddathlu bod Sir Ddinbych wedi dod yn aelod o Rwydwaith Byd-eang Sefydliad Iechyd y Byd o Ddinasoedd a Chymunedau sy’n Gyfeillgar i Oed. 

Dathliad yng Nghanolfan Gymunedol Eirianfa yn Ninbych.

Yn ystod y digwyddiad, cafwyd sgyrsiau gan gyn-gadeiryddion a chadeiryddion presennol rhwydwaith Heneiddio’n Dda yn Sir Ddinbych, a fu’n sôn am eu taith hyd yma a sut y llwyddwyd i ddod yn aelod o Rwydwaith Byd-eang Sefydliad Iechyd y Byd o Ddinasoedd a Chymunedau sy’n Gyfeillgar i Oed.

Comisiynydd gydag Aelodau'r Clwb Ieuenctid ac Alison Price, Age Connects Canol Gogledd Cymru.

Mewn sesiwn ryngweithiol o’r enw ‘Ffyrdd o heneiddio’n dda’, gofynnodd panel o bobl ifanc gwestiynau gwybodus, meddylgar a difyr i banel tebyg o bobl hŷn. Ffordd hwyliog a difyr o bontio’r bwlch rhwng y genhedlaeth hŷn a’r genhedlaeth iau.

Cwestiwn ac ateb.

Eglurodd y Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru, Rhian Bowen-Davies ei rôl a phwysigrwydd heneiddio’n dda a chafwyd siawns i’r rhai oedd yno ei holi.

Dywedodd y Cynghorydd Elen Heaton, Aelod Arweiniol Iechyd a Gofal Cymdeithasol:

“Roedd yn wych bod Rhian Bowen-Davies, y Comisiynydd Pobl Hŷn wedi ymuno â ni i ddathlu ein bod yn aelod o Rwydwaith Sefydliad Iechyd y Byd.

Ni fyddai dathlu’r llwyddiant hwn wedi bod yn bosibl heb waith caled partneriaid ymroddedig Heneiddio’n Dda yn Sir Ddinbych.

Mae’n gyflawniad gwych, ond dim ond megis dechrau ydyn ni i barhau i wneud Sir Ddinbych yn lle gwych i dyfu’n hŷn.”

Dywedodd Rhian Bowen-Davies, Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru:

“Roedd hi’n wych bod yn ôl yng Ngogledd Cymru i ddathlu Sir Ddinbych yn ymuno â Rwydwaith Byd-eang Sefydliad Iechyd y Byd, gan gydnabod yr holl waith caled sy’n cael ei wneud ar draws y sir i wneud cymunedau’n gyfeillgar i oedran a chefnogi pobl i heneiddio’n dda.

Roedd hi hefyd yn ddiddorol iawn dysgu mwy am daith Heneiddio’n Dda yn Sir Ddinbych hyd yn hyn, a’r ffyrdd y mae’r tîm wedi gweithio gyda phobl hŷn a phartneriaid eraill i gyflawni cymaint, gan oresgyn amrywiaeth o heriau ar hyd y ffordd.

Fel bob amser, mwynheais siarad â phobl hŷn am fy rôl, ateb eu cwestiynau a chlywed yn uniongyrchol am y newid a’r gwelliannau yr hoffent eu gweld, sydd bob amser yn werthfawr iawn.

Diolch i bawb a oedd yn rhan o’r broses am roi croeso mor gynnes i mi, a da iawn am gael eich cyflawniadau wedi’u cydnabod ar lwyfan y byd!”

Peidiwch â gwastraffu Calan Gaeaf

Mae Cyngor Sir Ddinbych yn atgoffa trigolion y gallant ailgylchu eu heitemau Calan Gaeaf yn ystod y cyfnod Calan Gaeaf eleni.

Mae’r gwaith paratoi ar y gweill i gerfio pwmpenni er mwyn dychryn pobl mewn cartrefi ar hyd a lled y sir ar Galan Gaeaf. 

Ar ôl gorffen gyda’r bwmpen, mae angen eu rhoi yn y cadi gwastraff bwyd ac nid y bin gwastraff cyffredinol. Bydd yn rhaid tynnu’r holl addurniadau oddi ar y pwmpenni cyn y gellir eu hailgylchu. Gall pwmpenni fod yn niweidiol i anifeiliaid megis draenogiaid, felly ni ddylid eu gadael yn yr ardd na’r tu allan i gartrefi ar ôl 31 Hydref.

Gellir ailddefnyddio addurniadau Calan Gaeaf bob blwyddyn, fydd yn arbed deunyddiau a chostau i deuluoedd. Os nad oes eu hangen arnoch, gellir eu rhoi i siopau elusen lleol fel bod cartrefi eraill yn gallu eu mwynhau.

Gall trigolion gael gwared ag addurniadau na ellir eu hailddefnyddio gan ddefnyddio’r cynhwysydd priodol neu mewn parc ailgylchu a gwastraff.

Gellir ailddefnyddio gwisgoedd Calan Gaeaf bob blwyddyn, neu gellir eu rhoi i siop elusen leol os nad ydynt eu hangen mwyach.

Gan y bydd chwarae cast neu geiniog yn digwydd, cofiwch na ellir ailgylchu papurau siocled a fferins.

Ond gellir ailgylchu batris a ddefnyddir mewn addurniadau yn y cynhwysydd priodol ar gyfer eich gwasanaeth casglu deunydd ailgylchu a gwastraff neu mewn Parc Ailgylchu a Gwastraff. Ceisiwch ddefnyddio batris ailwefru lle bo modd.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:  “Gwyddom fod Calan Gaeaf yn amser cyffrous i lawer o drigolion o bob oed, a bydd gwisgoedd ac addurniadau’n cael eu harddangos yn falch mewn cartrefi a digwyddiadau. Cofiwch geisio ailgylchu’n gywir yn ystod cyfnod Calan Gaeaf, gan fod gennym sawl math o gymorth ailgylchu fydd yn eich cefnogi i’w ddathlu mewn ffordd werdd.” 

Penodi Prif Weithredwr newydd i Gyngor Sir Ddinbych

Heddiw (Dydd Gwener, 24 Hydref) mae Cyngor Sir Ddinbych wedi cyhoeddi penodiad Prif Weithredwr newydd.

Penodwyd Helen White, sy'n ymuno â Sir Ddinbych o Gymdeithas Tai Taf, i'r rôl.

Dywedodd y Cynghorydd Jason McLellan, Arweinydd y Cyngor: “Mae hwn yn benodiad rhagorol i Sir Ddinbych a hoffwn longyfarch a chroesawu Helen i'r rôl newydd hon ar ran ein staff, aelodau etholedig a thrigolion ledled y sir.

“Mae'r broses recriwtio wedi bod yn drylwyr iawn ac roedd nifer o ymgeiswyr cryf, gyda phawb yn perfformio i safon eithriadol o uchel.

“Derbyniodd y cyngor ganmoliaeth yn ei Asesiad Perfformiad Panel ar ddiwedd 2024 am fod yn un sy’n cael ei ‘redeg yn dda’, ac mae uwch dîm arweiniol cryf yn ei le. Rydym yn awr yn edrych ymlaen at weithio gyda’n Prif Weithredwr newydd i arwain y tîm hwn a pharhau â'r llwyddiant i'r dyfodol.”

Yn siaradwr Cymraeg a fagwyd yn Henllan, mae Helen wedi bod yn Brif Swyddog Gweithredol gyda Thai Taf ers 2019. Ar ôl dechrau ei gyrfa ym maes tai a datblygu cymunedol, mae gan Helen dros 20 mlynedd o brofiad o weithio ar draws y sectorau cyhoeddus, gwirfoddol a phreifat.

Meddai Helen, "Mae'n anrhydedd i mi fod yn ymgymryd â'r rôl Prif Weithredwr. Rwy'n ymwybodol ei bod yn gyfnod heriol i gynifer yn ein cymunedau, ac rwy'n edrych ymlaen at weithio ochr yn ochr â chydweithwyr ymroddedig i helpu i gael effaith gadarnhaol yn y sir ble cefais fy ngeni a'm magu.

"Hoffwn ddiolch i Arweinydd y Cyngor a'r holl Aelodau Etholedig eraill am roi eu ffydd ynof fel Prif Weithredwr newydd."

Preswylwyr Ifanc yn Ennill Llyfrau gyda Delweddau Caru Gwenyn

Mae dau breswylydd ifanc wedi ennill cystadleuaeth ffotograffiaeth Dolydd Blodau Gwyllt 2025 Cyngor Sir Ddinbych.

Gofynnwyd i ddisgyblion Sir Ddinbych fynd ati i dynnu llun ar un o'n dolydd blodau gwyllt, dôl ysgol neu safle gwarchodfa natur gymunedol. Gallai fod yn llun o'r safle cyfan neu o ddarn bychan bach ohono, fel pryfyn neu flodyn – beth bynnag sy'n gwneud y llun gorau.

Tynnodd Elis o Ysgol Esgob Morgan lun o gardwenynen ar ysgallen yng Nghysgodfa Dinbych. Tynnodd Wynter, sydd ym mlwyddyn 5 yn Ysgol Bryn Hedydd, lun o gacynen cynffon lwydfelyn ar flodau melyn.

Bydd Elis ac Wynter yn derbyn pecyn o lyfrau amgylcheddol ar gyfer eu hysgolion, ynghyd â lluniau cynfas o’u lluniau i’w hongian gartref neu yn yr ysgol.

Un o gamau gweithredu cyntaf y Cyngor ar ôl datgan argyfwng hinsawdd ac ecolegol oedd dechrau rheoli glaswelltiroedd i greu dolydd blodau gwyllt. Nod y prosiect yw adfer ac ehangu’r cynefinoedd sydd ar gael yn y sir i bryfed peillio a bywyd gwyllt. Mae’r prosiect hefyd yn dod â llawer o fanteision neu ‘wasanaethau ecosystem’ i drigolion y sir, fel llai o lifogydd, gwell ansawdd aer ac oeri’r aer.

Meddai’r Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant: “Hoffem longyfarch Elis ac Wynter am eu delweddau hyfryd a diolch i’r holl ddisgyblion a gymerodd ran yn y gystadleuaeth. Mae ein prosiect dolydd blodau gwyllt yn cynyddu bywyd pryfed ar hyd a lled y sir, gan ddod a buddion i bobl leol hefyd fel lleihau perygl llifogydd ac oeri’r aer.”

Meddai’r Cynghorydd Diane King, Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Theuluoedd: “Mae bod allan ym myd natur yn ffordd wych i blant a phobl ifanc gefnogi eu hiechyd corfforol a meddyliol, a dysgu am yr amgylchedd naturiol yr un pryd. Mae gwenyn yn chwarae rôl bwysig i gefnogi bywydau anifeiliaid a phobl, drwy beillio cnydau bwyd a choed. Mae Elis ac Wynter wedi adnabod dwy rywogaeth wahanol o wenyn yn eu delweddau, a gyda 250 o rywogaethau gwenyn brodorol yn y DU mae yna lawer o rai eraill i ddisgyblion eu hadnabod hefyd.”

Bydd Cyngor Sir Ddinbych yn cynnal y gystadleuaeth eto yn y gwanwyn/haf.

Llwyddiant i Dîm Cefn Gwlad Sir Ddinbych yn Noson Wobrwyo Gwasanaeth Tân!

Cyflwynwyd Gwobr Partner Diogelwch Cefn Gwlad i Dîm Cefn Gwlad y Cyngor am Brosiect Partneriaeth Rhostir.

Gan gydweithio gyda Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru ar y Prosiect Partneriaeth Rhostir, cafodd y tîm ei gydnabod am eu hymroddiad a phartneriaeth gref yn cefnogi’r gwasanaeth tân wrth ddelio â thanau gwyllt peryglus. 

Yn rhan o’r prosiect, bu Ceidwaid Cefn Gwlad yn gweithio gyda’r Gwasanaeth Tân yn ystod ymgyrch amlasiantaeth pedwar diwrnod o hyd ar fryniau’r Berwyn pan effeithiodd tân gwyllt ar bron i 350 hectar o rostir ar Foel Fferna yn gynharach eleni.

Mae’r gwaith o gydweithio rhwng Ceidwaid Cefn gwlad a Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru yn parhau wrth iddynt gynnal ymgyrchoedd ar y cyd i hyrwyddo’r defnydd cyfrifol o danau a barbeciws yng nghefn gwlad, gan sicrhau bod pawb yn deall y peryglon difrifol y gallant eu hachosi i’n Tirwedd Cenedlaethol.

Meddai’r Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio:

“Hoffwn longyfarch pawb sy’n rhan o’r tîm am ennill y wobr wych hon. Mae’n adlewyrchu’r gwasanaethau hollbwysig y mae’r tîm yn eu darparu mewn sefyllfaoedd peryglus, ac mae’n enghraifft wych o beth y gall ymagwedd o gydweithio effeithiol ei gyflawni. 

“Mae ein Ceidwaid Cefn Gwlad yn gweithio’n ddiflino i sicrhau bod preswylwyr ac ymwelwyr â’r Sir yn gallu mwynhau ein tirwedd eang ac mae’n wych bod eu gwaith caled wedi cael ei gydnabod gyda’r wobr hon”.

Hwyl Arswydus yng Ngharchar Rhuthun dros Calan Gaeaf

(Carchar Rhuthun)

Yn ystod hanner tymor mis Hydref eleni, bydd Carchar Rhuthun yn agor ei ddrysau hanesyddol ar gyfer wythnos o hwyl arswydus ac anturiaethau Ar Ôl Iddi Dywyllu, wedi’i ariannu’n rhannol gan Gronfa Ffyniant Gyffredin Llywodraeth y DU.

O ddydd Sadwrn 25 Hydref i ddydd Gwener 31 Hydref, bydd y Carchar ar agor bob dydd o 11am – 4pm gan gynnig amrywiaeth o lwybrau Carchar arswydus newydd a chrefftau a gweithgareddau Calan Gaeaf gwych i’r teulu cyfan, i gyd wedi’i gynnwys yn y tâl mynediad arferol. 

I ymwelwyr mwy dewr, bydd agoriad hwyr y nos Ar Ôl Iddi Dywyllu yn cael ei gynnal tan 8pm ddydd Mercher 29 Hydref, dydd Iau 30 Hydref a dydd Gwener 31 Hydref gan roi’r cyfle i chi archwilio’r adeilad hanesyddol ar ôl i’r haul fachlud ac ymuno â thaith dywys dan olau tortsh i ddarganfod mwy am hanes y Carchar ac ochr arswydus ei orffennol diddorol (bydd y teithiau dan olau tortsh yn dechrau am 6pm). 

Dywedodd Philippa Jones, Rheolwr Gweithredu a Datblygu Safle Treftadaeth:

“Mae Calan Gaeaf wastad yn amser cyffrous yng Ngharchar Rhuthun – mae awyrgylch yr adeilad yn gweddu’n dda i’r tymor arswydus ac rwy’n meddwl bod ein staff yn mwynhau dod ag ochr ddirgel ei orffennol yn fyw cymaint ag y mae ein hymwelwyr yn mwynhau ei ddarganfod!

“Rydym yn edrych ymlaen yn ofnadwy at allu cynnig nosweithiau agored hwyr y nos Ar Ôl Iddi Dywyllu eleni, gan roi cyfle prin i ymwelwyr brofi’r Carchar ar ôl i’r haul fachlud, a gobeithio y bydd yn Galan Gaeaf bythgofiadwy i bawb sy’n ymweld.” 

Dywedodd y Cynghorydd Emrys Wynne, Aelod Arweiniol y Gymraeg, Diwylliant a Threftadaeth:

“Mae’n newyddion gwych y bydd y Carchar ar agor dros gyfnod Calan Gaeaf, mae’n lle gwych i gynnal digwyddiad o’r fath. Fe fydd ganddynt ddigonedd o weithgareddau, felly dwi’n annog teuluoedd i ddod draw ac ymuno yn yr hwyl.

“Rydym am i bob ymwelydd, waeth beth fo’u hoedran, allu profi hanes y Carchar, a bydd y gweithgareddau Calan Gaeaf yn gyfle perffaith i wneud hynny.”

Codir ffioedd mynediad arferol ar gyfer ymweliadau yn ystod y dydd ac ymweliadau Ar Ôl Iddi Dywyllu. Nid oes angen archebu lle ymlaen llaw ond gellir dod o hyd i fanylion i’ch helpu chi i drefnu ymweliad yn https://www.denbighshire.gov.uk/cy/hamdden-a-thwristiaeth/amgueddfeydd-a-thai-hanesyddol/amgueddfeydd-a-thai-hanesyddol.aspx.  Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â thîm Gwasanaeth Treftadaeth Sir Ddinbych drwy anfon e-bost at treftadaeth@sirddinbych.gov.uk 

Ailagor Ardal Chwarae Ddinbych ar ei Newydd-wedd

Mae ardal chwarae Dinbych wedi ailagor i’r cyhoedd ar ei newydd-wedd.

Mae ieuenctid Dinbych a staff Cyngor Sir Dinbych a Chynghorwyr lleol, yn dathlu ailagor maes chwarae Parc Isaf heddiw yn dilyn cyfnod o waith gwella ar y safle.

Gwasanaethau Stryd y Cyngor sydd wedi bod yn rheoli’r prosiectau ar ôl sicrhau cyllid grant drwy Gynllun Swm Cymudol Mannau Agored Hamdden Cyhoeddus.

Roedd y gwaith gwella’n cynnwys gosod cyfarpar chwarae hygyrch a synhwyraidd ac wedi’i ddylunio i alluogi plant o bob gallu i chwarae gyda’i gilydd.

Mae’r datblygiad hwn hefyd yn ceisio cynyddu a gwella hygyrchedd i gyfarpar chwarae presennol a newydd.

Mae rhagor o gyfleoedd chwarae i blant drwy ychwanegu chwarae lefel isel, synhwyraidd, botymog, chwarae cymdeithasol, chwarae cystadleuol, troelli unigol, siglo â chefnogaeth, siglo cymdeithasol a chwarae rhyngweithiol.

Bu disgyblion o Ysgol Plas Brondyffryn sy’n rhan o Sgwad Senedd yr ysgol yn helpu gyda’r dathliadau ailagor drwy dorri’r rhuban cyn treulio amser yn edrych ar yr offer newydd yn yr ardal chwarae.

Meddai’r Cydlynydd Ardal Gwasanaethau Stryd, Neil Jones: “Rydym yn falch iawn o ganlyniadau’r gwaith gwella yn yr ardal chwarae hon yn Ninbych, bydd yn helpu i gefnogi plant lleol o bob oed o ran eu hiechyd a lles. Mae’r gwaith gorffenedig yn wych, a bydd y cyfarpar newydd yn rhoi bywyd newydd i’r parc ar gyfer y plant."

Cwblhawyd y gwaith gan KOMPAN UK sydd ar hyn o bryd yn datblygu safleoedd chwarae yn y Parc Drifft a Marchnad y Frenhines yn y Rhyl.

Dywedodd llefarydd ar ran Kompan UK: “Rydym ni’n eithriadol o falch o’r Ardal Chwarae ym Mharc Isaf, Dinbych, a gobeithio bod y gymuned leol wrth eu boddau fel yr ydym ni, ac y byddant yn mwynhau chwarae, cymdeithasu a bod yn heini gyda’i gilydd am flynyddoedd i ddod.”

Meddai’r Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol Cyngor Sir Ddinbych dros yr Amgylchedd a Chludiant: “Mae’n wych gweld bod y safle hwn wedi ailagor ac mae wedi bod yn brosiect gwych i helpu lles yr holl blant sy’n byw o amgylch y parc a thu hwnt."

Cynnal fforwm twristiaeth llwyddiannus yn Llangollen

Cynhaliwyd Fforwm Twristiaeth Sir Ddinbych ddydd Mercher, 15 Hydref yng Ngwesty'r Wild Pheasant yn Llangollen pan fu cyfle gwych i dros 120 o gynrychiolwyr glywed am y datblygiadau diweddaraf a chwrdd â busnesau eraill i rannu profiadau.

Ymhlith y siaradwyr gwadd roedd Lucy von Weber, Pennaeth Marchnata Croeso Cymru, a siaradodd am y sefyllfa dwristiaeth gyfredol yng Nghymru a rhoi mewnwelediad o ble mae ymwelwyr yn dod. Rhoddodd Gail Swan, adeirydd Grŵp Bwyd a Diod Blasu Gogledd Ddwyrain Cymru, gyflwyniad yn amlinellu gwaith y grŵp a'r hyn y gall ei gynnig i fusnesau. Roedd siaradwyr eraill yn cynnwys Catrin Roberts, Pennaeth Gwasanaeth o Gyngor Sir Ddinbych a'r Cynghorydd Alan James, aelod arweiniol y sir dros dwristiaeth. Roedd hefyd sawl stondin wybodaeth gan gynnwys cerbyd o Reilffordd Llangollen i fynychwyr fwrw golwg arnynt wrth rwydweithio.

Daeth y Fforwm i ben gyda thrafodaeth frwd am y Dreth Ymwelwyr arfaethedig yng Nghymru dan arweiniad Catrin Roberts. Er nad oes gan Gyngor Sir Dinbych safbwynt ffurfiol eto ar y Dreth arfaethedig, roedd cyfle gwerthfawr yn y Fforwm i glywed barn ac ymatebion gan fusnesau twristiaeth yn y sir.

Dywedodd Ian Lebbon, Cadeirydd Partneriaeth Rheoli Cyrchfannau Sir Ddinbych: “Mae Sir Ddinbych yn llawn tirweddau ysblennydd, treftadaeth gyfoethog, cymunedau bywiog, a lletygarwch cynnes — mae ganddi gymaint i’w gynnig i ymwelwyr heddiw ac i’r dyfodol. Mae refeniw twristiaeth hefyd yn rhan fawr o dwf economaidd y sir ac roedd yn dda cael sgyrsiau a fydd yn helpu i lunio dyfodol twristiaeth Sir Ddinbych.”

Wrth gloi’r fforwm, dywedodd y Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol dros Ddatblygu a Chynllunio Lleol sydd â chyfrifoldeb cyffredinol dros dwristiaeth, “Hoffwn ddiolch i bawb a fynychodd am eu hegni, eu mewnwelediad, a’u hangerdd dros ddyfodol twristiaeth yn Sir Ddinbych. Bydd y sgyrsiau, y cysylltiadau a’r syniadau yn helpu i lunio dyfodol twristiaeth ein sir.

“Gadewch i ni adael wedi’n hysbrydoli â syniadau i dyfu’n gamau gweithredu go iawn sy’n dod â thwf cynaliadwy, ymgysylltiad dyfnach ag ymwelwyr, a llawenydd i bobl leol a gwesteion.”

Mae twristiaeth yn chwarae rhan hanfodol yn economi Sir Ddinbych, gyda chyfanswm effaith economaidd yn 2024 o £767 miliwn, cynnydd o 4.2% ar 2023. Mae nifer yr ymwelwyr yn 6.35 miliwn ac yn parhau i fod yn rhan hanfodol o economi Sir Ddinbych, gan gyflogi dros 6,000 o weithwyr llawn amser.

Os hoffech gael gwybod am unrhyw ddigwyddiadau yn y dyfodol neu dderbyn cylchlythyrau ynghylch y datblygiadau twristiaeth diweddaraf, anfonwch e-bost at tourism@denbighshire.gov.uk

Gwobr i warchodfa Rhuddlan am gefnogi natur

Mae partneriaeth gymunedol wedi derbyn gwobr genedlaethol am ei chefnogaeth barhaus i natur mewn safle poblogaidd yn Rhuddlan.

Cafodd Gwarchodfa Natur Rhuddlan ei gwobrwyo yn ddiweddar yn seremoni wobrwyo Cymru yn ei Blodau 2025 yn Wrecsam. 

Mae Gwasanaethau Cefn Gwlad Sir Ddinbych wedi bod yn gweithio ochr yn ochr â Grŵp Ymgynghorol Rheoli Gwarchodfa Natur Rhuddlan ers 2011 i reoli’r safle ar y cyd, er mwyn helpu natur i ffynnu a sicrhau lle gwych ar gyfer lles cymunedol. 

O ganlyniad i weledigaeth y grŵp a sgiliau’r ceidwaid cefn gwlad sy’n gweithio ar y safle, mae Gwarchodfa Natur Rhuddlan wedi ehangu a datblygu dros y blynyddoedd ac wedi cyflwyno mentrau sy’n cynnwys dwy ddôl o flodau gwyllt, tri phwll bywyd gwyllt, 300 metr o wrychoedd, lleiniau blodau gwyllt, plannu 6,000 o goed, perllan rhywogaethau treftadaeth, dwy ardal bicnic a llwyfan rhwydo pyllau.

Mae man sy'n deall dementia wedi'i greu ar y safle hefyd sy’n cynnwys nodweddion synhwyraidd, coed, blodau gwyllt a thirwedd hanesyddol fel waliau cerrig sych a gwrychoedd wedi'u plygu ynghyd â seddi coed derw Cymreig traddodiadol.

Mae bywyd gwyllt lleol yn ffynnu yn y warchodfa, gwelwyd rhywogaethau eiconig fel dyfrgwn a llygod pengrwn y dŵr ar y safle ac mae’r rhain, digwydd bod, ymhlith y mamaliaid sy'n gostwng gyflymaf mewn nifer yn y DU.

Dyfarnodd Cymru yn ei Blodau wobr Lefel 5 ‘Rhagorol’ i’r bartneriaeth yn y Categori Eich Cymdogaeth Chi, sef cynllun ar gyfer grwpiau garddio cymunedol dan arweiniad gwirfoddolwyr sy’n canolbwyntio ar lanhau a gwneud eu hardal leol yn fwy gwyrdd.

Dywedodd Anita Fagan, Cadeirydd Grŵp Ymgynghorol Rheoli Gwarchodfa Natur Rhuddlan: “Hoffwn ddiolch o galon i holl aelodau’r pwyllgor am eu gwaith cadarnhaol a rhagweithiol ar gyfer y warchodfa.  Mae holl aelodau’r pwyllgor yn mynd yr ail filltir.

“Rwyf hefyd eisiau canmol Gwasanaethau Cefn Gwlad Sir Ddinbych a’u tîm o geidwaid a gefnogir gan wirfoddolwyr gwych am eu hymroddiad llwyr i gynnal y warchodfa wrth geisio ymdopi â’u holl ymrwymiadau eraill yn ymwneud â’r warchodfa natur yng Ngogledd Sir Ddinbych.” 

Dywedodd y Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio: “Dyma gydweithio gwych gan y Gwasanaethau Cefn Gwlad ac mae wedi sicrhau digonedd o gefnogaeth i natur leol a’r gymuned sy’n dod i fwynhau’r safle hwn yn rheolaidd.

“Mae’n wych gweld y gwaith hwn yn cael ei gydnabod ar lefel genedlaethol ac rwy’n edrych ymlaen at weld y safle cymunedol pwysig hwn yn parhau i ffynnu yn y dyfodol.” 

Nodiadau i Olygyddion:

Mae Gwarchodfa Natur Rhuddlan yn gwbl hygyrch i bawb.  Mae’r safle wedi’i drawsnewid yn lleoliad perffaith i fywyd gwyllt ffynnu ac yn ardal hamdden ar gyfer pobl leol ac ymwelwyr.

Mae’r llwybr byr yn eich tywys chi o amgylch y pyllau, lle mae adar yn nythu bob blwyddyn a’r dolydd, lle mae gwelliannau wedi’u gwneud yn ddiweddar mewn partneriaeth â’r gymuned leol ac ysgolion.

Ceir rhagor o wybodaeth am gystadlu yng nghystadleuaeth Cymru yn ei Blodau, ‘Eich Cymdogaeth Chi’ drwy glicio ar y ddolen hon https://www.walesinbloom.org/neighbourhood.html

Tîm yn paratoi i ddelio â thywydd y gaeaf

Mae paratoadau ar gyfer tymor cynnal a chadw’r gaeaf sydd i ddod wedi dechrau yn Sir Ddinbych.

Mae tîm Gwasanaethau Stryd y Cyngor yn paratoi at dywydd gaeafol posibl ar draws y Sir allai amharu ar rwydwaith ffyrdd y rhanbarth.

Mae cerbydau graeanu wrthi’n cael eu gwasanaethau cyn y tymor ac mae gweithwyr wedi cwblhau hyfforddiant pan fo angen hynny.  Mae gyrwyr newydd wedi cael eu hychwanegu at rota Cynnal a Chadw’r Gaeaf ochr yn ochr â gyrwyr wrth gefn at y criw sydd eisoes yn gyrru. 

Fe fydd y Cyngor hefyd yn defnyddio llai ar y fflyd bresennol o gerbydau graeanu eleni, ac yn defnyddio wyth cerbyd graeanu newydd wedi cael eu harchebu i helpu i gefnogi dyfodol y gwasanaeth. 

Mae rhwydwaith ffyrdd Sir Ddinbych yn cwmpasu ffyrdd gwledig sy’n cael eu defnyddio’n anaml yn ogystal â’r ffordd Dosbarth A uchaf yng Nghymru. Mae hefyd yn ymestyn i ffyrdd strategol rhanbarthol hanfodol megis yr A55, a thraciau culion i eiddo anghysbell.

Mae’r rhwydwaith graeanu’n cael ei rannu mewn i naw Llwybr Graeanu â Blaenoriaeth: mae pedwar yn ymdrin â gogledd y Sir, mae tri yn ymdrin â chanol y sir a dau yn ymdrin â de y sir. 

Mae’r naw llwybr yma’n cwmpasu tua 950km, ac mewn gwirionedd yn trin 605km o gyfanswm rhwydwaith Sir Ddinbych, sydd yn 1416km.

Wrth gynllunio’r naw llwybr graeanu, fe ystyrir y canlynol: Dyma’r ffyrdd a ystyrir yn Llwybrau Blaenoriaeth Gyntaf i gael eu graeanu pan fo angen gwneud hynny: - Cefnffyrdd yr A55, A5, A494, pob Ffordd Dosbarth 1 a Dosbarth 2, h.y. rhwydwaith ffyrdd A a B.

Ffyrdd pwysig eraill yn y Sir sydd yn lwybrau trwodd sydd â lefelau uchel o draffig; neu’n darparu o leiaf un mynediad i ganolfannau sy’n ymateb i argyfyngau neu’n derbyn derbyniadau argyfwng; Ffyrdd Dosbarth 2 neu 3 y Sir, sydd yn darparu o leiaf un mynediad i drefi a phentrefi.

Darperir cymorth pellach gan gontractwyr amaethyddol allanol yn ystod tywydd gwael ac eira, ac mae’r rhwydwaith yn cael ei rannu mewn i 31 llwybr ychwanegol.

Mae gan Sir Ddinbych dros 1500 o finiau graean ar draws y Sir sydd wedi cael eu hail-lenwi ar ôl y cyfnod diwethaf o dywydd gwael yn y Sir.

Fe fydd y biniau’n cael eu hail-lenwi fel y bo angen y gaeaf hwn ac os byddant yn isel, fe fydd modd adrodd amdanynt ar wefan Cyngor Sir Ddinbych.

Fel arfer ni fydd troedffyrdd yn cael eu graeanu.  Fodd bynnag, rhoddir sylw i rew ac/neu eira ar droedffyrdd mewn ardaloedd trefol cyn gynted â phosibl yn amodol ar argaeledd adnoddau, gan ystyried dwyster uchel y llafur sy’n ymwneud â’r gwaith.  Rhoddir blaenoriaeth i ardaloedd siopa, dynesfeydd ysbytai, cyffiniau ysgolion, colegau, canolfannau iechyd, a sefydliadau sy’n gofalu am bobl oedrannus.

Mae gan depos y Cyngor yng Nghorwen, Rhuthun a Bodelwyddan lefelau isafswm ac uchafswm o stoc o halen sy’n cael ei gynnal, ac mae archebion wedi cael eu gwneud i gyrraedd y lefelau yma cyn cychwyn y tymor.

Meddai’r Cyng. Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:  “Dwi’n gwybod bod y tîm wedi gweithio’n galed ar draws y Sir y gaeaf diwethaf i gadw ein rhwydwaith ffyrdd ar agor ac yn ddiogel i’w defnyddio, ac rydym ni’n ddiolchgar eu bod nhw’n paratoi eto i gefnogi ein preswylwyr wrth i’r gaeaf agosáu.

“Mae gwaith y staff, sydd yn aml ar alw drwy gydol y nos, i sicrhau bod y ffyrdd yn ddiogel i’w defnyddio, yn golygu y gall preswylwyr barhau gyda chyn lleied o amharu i’w diwrnod, a bod amwynderau hanfodol yn hygyrch er gwaetha’r tywydd gwael.”  

Anrhydedd gwobr Gymreig i ardal natur Rhuthun

Mae cynllun gwobrau cenedlaethol wedi tynnu sylw at dwf ardal natur yn Rhuthun.

Anrhydeddwyd ardal Creu Coetir Llanrhydd yn seremoni wobrwyo Cymru yn ei Blodau 2025 a gynhaliwyd yn ddiweddar yn Wrecsam.

Yn wreiddiol, aeth Gwasanaethau Cefn Gwlad Sir Ddinbych ynghyd â Thîm Newid Hinsawdd Cyngor Sir Ddinbych a gwirfoddolwyr ati i adfywio’r hen gae ysgol ger Ysbyty Rhuthun yn 2022, a hynny er lles byd natur lleol ac er mwynhad y trigolion cyfagos.

Bu disgyblion ysgol lleol yn helpu gyda’r gwaith o blannu bron i 800 o goed ar y safle fel rhan o waith parhaus y Cyngor i leihau allyriadau carbon a gwella bioamrywiaeth yn y sir.

Yn unol â’r thema ysgol, adeiladwyd ystafell ddosbarth awyr agored ar y safle i helpu plant ddysgu am fioamrywiaeth ac i roi help llaw i greaduriaid nos yr ardal.

Adeiladwyd yr ystafell ddosbarth o goed gan grefftwr lleol, Huw Noble, ac mae’n cynnwys ‘To Ystlumod’ a ddyluniwyd yn arbennig i ddarparu’r nodweddion y mae ystlumod eu hangen i glwydo yn ystod y dydd.

Yn ogystal, crëwyd llwybrau drwy’r dolydd blodau gwyllt ar y safle, datblygwyd pwll i gefnogi natur, ac ychwanegwyd meinciau picnic i’r gymuned eu defnyddio.

Mae’r safle wedi bod yn cael ei reoli wedyn gan y Ceidwaid Cefn Gwlad gyda chymorth gwirfoddolwyr a gefnogir gan Natur er Budd Iechyd.

Enwebwyd y safle ar gyfer y gwobrau am y tro cyntaf y llynedd, gan gyrraedd Lefel 4, ‘Ffynnu’, yng ngwobrau Eich Cymdogaeth y Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol a Cymru yn ei Blodau 2024. Mae’r categori hwn yng nghystadleuaeth Cymru yn ei Blodau yn gynllun ar gyfer grwpiau garddio gwirfoddol cymunedol sy’n canolbwyntio ar lanhau eu hardal a’i gwneud yn fwy gwyrdd.

Yn 2025, mae’r safle bellach wedi gwella i gyrraedd y lefel uchaf ac ennill gwobr Lefel 5, ‘Rhagorol’, yn y categori hwn.

Meddai’r Uwch Geidwad Cefn Gwlad, Jim Kilpatrick: “Rydym ni’n falch iawn o dderbyn y wobr hon. Mae’n dangos bod gwaith yr holl wirfoddolwyr, yn hen ac yn ifanc, ochr yn ochr â’n Ceidwaid, wedi helpu’r safle gwych hwn ar gyfer natur a chymuned Rhuthun i dyfu a gwella go iawn ers y llynedd. Mae’n parhau i ddatblygu’n dda iawn ers ei darddiad yn 2022; mae'r dolydd yn ffynnu ac yn gwella yn dymhorol ac mae’r coed a blannwyd wir yn tyfu’n gryf.”

Meddai’r Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant, a Chefnogwr Bioamrywiaeth y Cyngor: “Mae’r grŵp hwn o wirfoddolwyr a staff wedi gwneud gwahaniaeth gwirioneddol enfawr i’r hyn a arferai fod yn hen gae ysgol yn Rhuthun, diolch i’w gwaith ymroddedig i wella bioamrywiaeth a’r amgylchedd ar gyfer y gymuned.  Mae’n wych eu gweld yn cael y gydnabyddiaeth hon am welliant parhaus y safle, sy’n brawf o’u holl waith caled.”

Roedd Llanrhydd yn brosiect Creu Coetir a ariannwyd gan TWIG (Grant Buddsoddi mewn Coetir Llywodraeth Cymru).

Gwelliannau ffyrdd yn gorffen yn gynt na'r disgwyl yn Abergele Straights

Mae tîm Priffyrdd Cyngor Sir Ddinbych wedi cwblhau cynllun cynnal a chadw ffyrdd mawr ar yr A547 Abergele Straights rhwng Rhuddlan a chylchfan Borth a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru.

Dechreuodd y gwaith ail-wynebu ar 6 Hydref, ac roedd i fod i gael ei gwblhau erbyn Hydref 31. Fodd bynnag, mae'r gwaith bellach wedi'i gwblhau'r wythnos hon o flaen amser, gan ddarparu wyneb ffordd gwell i yrwyr sy'n defnyddio'r llwybr.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol dros yr Amgylchedd a Thrafnidiaeth: “Rydym yn ddiolchgar iawn i bawb sydd wedi gweithio mor galed i gwblhau'r darn mawr hwn o waith cyn amser er mwyn darparu profiad gyrru gwell i'r rhai sy'n defnyddio'r ffordd.

“Hoffwn hefyd ddiolch i'n trigolion am eu hamynedd tra bod y gwaith hwn, a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru, yn mynd rhagddo i wella Abergele Straights.”

Mae Cyngor Sir Dinbych wedi clustnodi 57 o leoliadau yn y sir ar gyfer y rhaglen cynnal a chadw ffyrdd dwy flynedd a gynhyrchwyd er mwyn elwa o Fenter Benthyca Llywodraeth Leol (LGBI) Llywodraeth Cymru. Nod y cyllid (£4.780m dros 2025/26 a 2026/27) yw gwella cyflwr wyneb ffyrdd ar rannau o rwydwaith y sir.

Mae rhagor o wybodaeth ar gael ar ein gwefan www.sirddinbych.gov.uk

Dros 600 o Nwyddau Ffug Wedi eu Meddiannu’n Llwyddiannus

Yn dilyn sawl ymweliad ar draws y sir mae tîm Safonau Masnach Sir Ddinbych wedi meddiannu dros 600 o nwyddau ffug yn llwyddiannus oddi ar silffoedd masnachwyr lleol.

Yn ystod y 5 ymweliad a ddigwyddodd drwy’r sir fe feddiannodd swyddogion nifer o eitemau gyda nodau masnach Labubu, Coca Cola a Disney ymhlith brandiau adnabyddus eraill.

Mae’r nwyddau ffug hyn yn aml yn ganlyniad i dueddiadau ar y cyfyngau cymdeithasol sy’n arwain at y galw am y cynnyrch yn gwrthbwyso gallu’r gwneuthurwr i’w gyflenwi ac maent yn aml yn rhatach i’w prynu na’r cynnyrch go iawn.

Wrth ymchwilio ymhellach roedd yn amlwg fod yr eitemau a feddiannwyd yn cyflwyno risg fawr i blant ifanc gan eu bod yn cynnwys darnau bach datodadwy a oedd yn torri’n hawdd.

Bydd tîm safonau masnach Cyngor Sir Ddinbych yn parhau i fynd i’r afael â nwyddau ffug ar draws y sir ac yn helpu i addysgu masnachwyr lleol ynglŷn â’r peryglon sydd ynghlwm â gwerthu’r nwyddau anghyfreithlon hyn.

Dywedodd y Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio:

“Ar ôl gweld nifer o negeseuon ar y cyfryngau cymdeithasol yn hysbysebu gwerthu doliau Labubu mewn siopau ar draws y sir, fe ysgrifennodd ein tîm safonau masnach at yr holl fasnachwyr dan sylw gyda chyngor cyffredinol am nwyddau ffug, yn arbennig brand Labubu.

O ganlyniad i’r cynnydd diweddar yn y galw am y doliau Labubu hyn, roedd ein swyddogion yn pryderu am y cynnydd posibl mewn nwyddau ffug a oedd yn cael eu cyflwyno fel nwyddau go iawn pan oeddent yn cael eu gwerthu yn y sir.

“Mae meddiannu’r nwyddau anghyfreithlon hyn yn ganlyniad gwych i’r tîm ac yn amlygu’r gwaith pwysig mae ein swyddogion yn ei wneud i sicrhau diogelwch ein preswylwyr wrth iddynt brynu’r nwyddau hyn y maent yn credu eu bod yn gynnyrch go iawn.

“Mae’n bwysig cofio mai dim ond ar safleoedd ‘swyddogol’ mae llawer o’r cynnyrch hyn ar gael a dylai prynwyr posibl ymatal rhag prynu’r eitemau hyn os ydynt yn amau ai dyma’r cynnyrch go iawn.

Gall busnesau gysylltu â Thîm Safonau Masnach Sir Ddinbych i gael cyngor ar nwyddau ffug ar wefan Sir Ddinbych .

Tynnu sylw at gynnydd gwarchodfa natur yn y Rhyl mewn gwobrau cenedlaethol

Mae gwarchodfa natur yn y Rhyl wedi derbyn cydnabyddiaeth am ei gefnogaeth gynyddol i natur leol.

Gwobrwywyd Gwarchodfa Natur Pwll Brickfield yn seremoni wobrwyo Cymru yn ei Blodau 2025 yn ddiweddar yn Wrecsam.

Mae ceidwaid Gwasanaeth Cefn Gwlad Sir Ddinbych a gwirfoddolwyr gyda chefnogaeth Natur er Budd Iechyd wedi bod yn gweithio i wella’r safle ar gyfer natur ac er mwynhad y gymuned leol.

Mae’r gwaith datblygu parhaus wedi bod yn gyfrifol am greu pwll ac adfywio hen berllan gymunedol, gwelliannau i’r llwybrau cerdded, cael gwared â choed marw a thacluso’r golygfannau o gwmpas y prif bwll i wella’r profiad i ymwelwyr. 

Mae gwaith hefyd wedi’i wneud i wella’r coetir bach wrth ymyl maes parcio’r warchodfa ac mae dolydd blodau gwyllt newydd hefyd wedi’u hau ar y safle. 

Mae ceidwaid a gwirfoddolwyr yn cydweithio’n rheolaidd i ddysgu crefftau cefn gwlad fel plygu gwrychoedd ar y safle i geisio gwella cynefinoedd ar gyfer natur.

Bu i fyfyrwyr Coleg y Rhyl ymuno â cheidwaid ym Mhwll Brickfield ar gyfer sesiwn ar sut i godi ‘Clwydi Cyll’ ac mae eu hymdrechion wedi helpu i wella’r golygfannau sydd wedi’u hagor o gwmpas y dŵr. 

Mae ardaloedd o amgylch y warchodfa natur hefyd wedi eu gwella i annog mwy o lygod pengrwn y dŵr i ymgartrefu ar y safle.

Nodwyd yng ngwobrau ‘It’s Your Neighbourhood’ Cymru yn ei Blodau 2024 bod Gwarchodfa Natur Pwll Brickfield yn ‘Ffynnu’. Mae’r maes hwn yng nghystadleuaeth Cymru yn ei Blodau yn gynllun i grwpiau garddio gwirfoddol cymunedol sy’n canolbwyntio ar lanhau a glasu eu hardal leol. 

Eleni mae’r warchodfa wedi mynd gam ymhellach drwy dderbyn gwobr ‘Rhagorol’ Lefel 5 yn y seremoni 2025. 

Dywedodd Vitor Evora, Ceidwad Cefn Gwlad sy’n rheoli’r safle:  “Mae gennym dîm gwych o geidwaid a gwirfoddolwyr sy’n gweithio’n galed iawn yn y warchodfa ac mae’r wobr hon, sy’n dangos gwelliannau i’r safle ers y llynedd, yn brawf o ymrwymiad pawb i wneud hwn yn le gwych ar gyfer natur a’r gymuned gyfagos. 

“Byddwn yn parhau i ddatblygu’r warchodfa natur gyda phwyslais i wella ymhellach yn y dyfodol i wella’r profiad i ymwelwyr a’r gefnogaeth i’n hanifeiliaid, planhigion a choed ar y safle. 

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant a Chefnogwr Bioamrywiaeth y Cyngor:  “Mae’r gwirfoddolwyr a’r staff wedi gwneud gwahaniaeth positif go iawn i Bwll Brickfield drwy eu gwaith ymroddgar yn gwella bioamrywiaeth a’r ardal ar gyfer y gymuned. Mae’n ardderchog eu bod wedi derbyn y gydnabyddiaeth hon am wneud gwelliannau i’r safle o ganlyniad i’w gwaith caled.”

Gwasanaeth teleofal yn cael ei arddangos mewn digwyddiad cymunedol

Gwahoddir preswylwyr i ddysgu mwy am y gwasanaeth Teleofal allweddol mewn Diwrnod Agored arbennig a gynhelir ddydd Mawrth 21 Hydref.

Ystafell arddangos sydd wedi ei dodrefnu er mwyn edrych fel cartref

Bydd y Diwrnod Agored yn cael ei gynnal rhwng 10am a 4pm yn Ystafell Arddangos Teleofal Sir Ddinbych, Uned A4, Ystâd Ddiwydiannol Pinfold, y Rhyl Ll18 2YR.

Mae Teleofal yn darparu technoleg a monitro 24/7 i helpu pobl i aros yn ddiogel ac annibynnol yn eu cartrefi eu hunain. Mae’r gwasanaeth yn arbennig o werthfawr i bobl hŷn, pobl ag anableddau neu unigolion sy’n byw gyda chyflyrau iechyd.

Gyda’r defnydd o offer arbenigol fel synhwyrydd syrthio, larymau personol, a synwyryddion mwg neu garbon monocsid, mae’r dechnoleg yn cael ei chysylltu’n uniongyrchol â chanolfan fonitro, lle bo staff sydd wedi’u hyfforddi ar gael i gynorthwyo. 

Os ceir rhybudd, gall y tîm gysylltu ag aelodau’r teulu, anfon cefnogaeth neu alw’r gwasanaethau brys. 

Yn ystod y Diwrnod Agored, bydd cyfle i weld ystafell arddangos sydd wedi ei dodrefnu er mwyn edrych yn union fel cartref.

Bydd modd i ymwelwyr weld sut y gellir gosod yr offer heb fod yn amlwg a’i ddefnyddio o ddydd i ddydd, o synwyryddion syrthio i synwyryddion gweithgarwch sy’n cefnogi pobl sy’n byw â dementia.

Mae teleofal ar gael am £17.50 y mis, gan gynnig sicrwydd fforddiadwy ar gyfer defnyddwyr a’u teuluoedd.

Dywedodd y Technegydd, Terry Davies: 

“Mae fy moddhad yn fy swydd yn deillio o wybod bod defnyddwyr gwasanaeth yn fwy diogel ac yn teimlo’n fwy diogel yn eu cartrefi ar ôl gosod llinell ofal / teleofal.”

Dywedodd y Rheolwr Gweithrediadau, Tracey Hargreaves-Jones:

“Rydym eisiau i unigolion a theuluoedd weld sut y gall Teleofal gefnogi pobl i fyw yn fwy annibynnol a diogel.

Mae’r Diwrnod Agored yn gyfle i ofyn cwestiynau ac archwilio sut y gallwn ddarparu tawelwch meddwl bod cymorth ar gael bob amser.”

Dywedodd y Cynghorydd Elen Heaton, Aelod Arweiniol Iechyd a Gofal Cymdeithasol:

“Mae Teleofal yn darparu cefnogaeth allweddol i Breswylwyr yn Sir Ddinbych, gan eu caniatáu i fyw yn fwy diogel yn eu cartrefi eu hunain.

Mae’r diwrnod agored yn gyfle unigryw i breswylwyr ddod a darganfod mwy am y gwasanaeth gwych hwn.”

Gwelliannau i’r ffordd wedi’u trefnu ar gyfer Ffordd Pendyffryn

Bydd Priffyrdd Cyngor Sir Dinbych yn gwneud gwaith cynnal a chadw ffyrdd ar Ffordd Pendyffryn, Y Rhyl, y mis hwn.

Mae disgwyl i’r gwaith o roi wyneb newydd ar y ffordd ddigwydd rhwng 25 Hydref a 2 Tachwedd.

Mae'r gwaith yn rhan o raglen cynnal a chadw ffyrdd barhaus y Cyngor i wella'r profiad gyrru i drigolion ac ymwelwyr ar draws rhwydwaith ffyrdd y sir.

Am y ddau ddiwrnod cyntaf bydd system gonfoi ar waith ar Heol Pendyffryn. Ar ôl hyn bydd y ffordd ar gau am weddill y gwaith.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:  “Mae’r Cyngor yn llwyr ymwybodol fod cyflwr Rhwydwaith Ffyrdd Sir Ddinbych yn destun trafod rheolaidd ymhlith ein preswylwyr.  Rydym yn gweithio'n galed i fynd i'r afael â chyflwr ein ffyrdd ledled y sir er budd y rhai sy'n defnyddio'r llwybrau hyn.

“Hoffwn hefyd ddiolch i’n trigolion sy’n byw yn yr ardal hon a’r gyrwyr sy’n defnyddio’r llwybr hwn am eu hamynedd wrth i ni wneud y gwaith pwysig hwn.”

Mae rhagor o wybodaeth am waith Priffyrdd ar gael ar ein gwefan www.sirddinbych.gov.uk

Tîm Iechyd Meddwl Sir Ddinbych yn cymryd rhan mewn her dŵr oer i nodi Diwrnod Iechyd Meddwl

I nodi Diwrnod Iechyd Meddwl, a gynhelir bob blwyddyn ar 10 Hydref, bu tîm Iechyd Meddwl y Cyngor yn ddewr yn wynebu her dŵr oer yn y tonnau ar draeth y Rhyl.

Tîm Iechyd Meddwl y Cyngor

Cymerodd aelodau'r tîm Iechyd Meddwl Cyngor Sir Ddinbych ran yn yr her dŵr oer er mwyn nodi’r diwrnod ymwybyddiaeth.

Mae Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd yn Ddiwrnod Ymwybyddiaeth Rhyngwladol a gafodd ei ddathlu gyntaf ym 1992. Mae’n canolbwyntio ar iechyd meddwl, addysg iechyd meddwl, ymwybyddiaeth ac eiriolaeth yn erbyn stigma cymdeithasol.

Yn ogystal ag wynebu’r dŵr oer, cynhaliodd y tîm arwerthiant cacennau trwy gydol y dydd gyda’r elw yn mynd i elusen.

Arwerthiant cacennau

Dywedodd Hayley Adams, Rheolwr Tîm Iechyd Meddwl:

“Mae Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd (10 Hydref) yn ddiwrnod rhyngwladol ar gyfer addysg ac ymwybyddiaeth iechyd meddwl ar draws y byd, ac eiriolaeth yn erbyn stigma cymdeithasol. Ar y diwrnod hwn, daw miloedd o gefnogwyr i ddathlu'r rhaglen ymwybyddiaeth flynyddol hon er mwyn tynnu sylw at salwch meddwl a’r effaith fawr ar fywydau pobl ar draws y byd.

Mae Tîm Iechyd Meddwl a Gweithwyr Iechyd Meddwl Proffesiynol Cymeradwy Sir Ddinbych yn nodi’r diwrnod trwy gymryd rhan yn yr her hon yn nŵr oer y môr a chynnal arwerthiant cacennau a bydd yr holl elw’n mynd i Elusen Iechyd Meddwl leol.”

Dywedodd y Cynghorydd Elen Heaton, Aelod Arweiniol Iechyd a Gofal Cymdeithasol:

“Mae Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd yn hanfodol bwysig wrth godi ymwybyddiaeth a dealltwriaeth, ac i arwain pobl at y gefnogaeth gywir. Mae iechyd meddwl yn effeithio ar bawb mewn rhyw ffordd, ac mae'n gyfle i oedi a gwirio gyda ni ein hunain a'r rhai o'n cwmpas.

Mae'r her dŵr oer y tîm yn ffordd mor feddylgar a dewr o nodi'r diwrnod, ac yn ffordd wych o godi ymwybyddiaeth a dechrau sgyrsiau am iechyd meddwl.”

Annog dysgwyr i ymarfer eu ‘Cymraeg yn y Coed’

Mae ceidwaid cefn gwlad y Cyngor yn parhau â’u teithiau tywys llwyddiannus, ‘Cymraeg yn y Coed’, yn ddiweddarach y mis hwn.

Trefnwyd mwy o deithiau cerdded – a ariennir gan Gronfa Ffyniant Gyffredin Llywodraeth y DU – yn dilyn llwyddiant teithiau tywys blaenorol o gwmpas rhai o leoliadau eiconig eraill y sir.

Bydd y daith gerdded, sydd wedi ei threfnu mewn partneriaeth â Menter Iaith gyda’r bwriad o gynnig mwy o gyfleoedd drwy’r Gymraeg yn Sir Ddinbych, yn cynnig cyfle unigryw i rai sy’n dysgu’r Gymraeg brofi eu sgiliau yn yr awyr agored, wrth fynd am dro byr drwy goetir lled-naturiol hynafol Loggerheads.

Cynhelir y digwyddiad hwn, sydd am ddim, yn Loggerheads ar 16 Hydref. Bydd yn cychwyn am 10:00am, ac mae croeso i rai sy’n dysgu Cymraeg ar bob lefel!

Dywedodd y Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio:

“Mae’r teithiau cerdded hyn yn ffordd wych o gefnogi’r Gymraeg ac maent wedi bod yn boblogaidd iawn yn y gorffennol.

“Mae gennym leoliadau ardderchog i’w crwydro yn ardal y Tirweddau Cenedlaethol, ac fe anogir dysgwyr unwaith eto i ddod i ddysgu a meithrin eu hyder wrth siarad Cymraeg.”

Am fwy o wybodaeth ac i archebu lle, ewch i: https://www.eventbrite.co.uk/o/clwydian-range-and-dee-valley-national-landscape-13973346491

Ceidwaid Ifanc yn Dysgu am Waith Tîm Chwilio ac Achub Gogledd Ddwyrain Cymru

Yn ddiweddar gwahoddwyd ceidwaid ifanc Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy i ddysgu mwy am y gwaith allweddol mae tîm Chwilio ac Achub Gogledd Ddwyrain Cymru yn ei wneud yn y gymuned.

Mae ceidwaid ifanc Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy, a sefydlwyd yn 2012, yn grŵp o bobl ifanc 11-18 oed sy’n cyfarfod yn fisol i ddysgu mwy am y dirwedd sydd ar garreg eu drws, cymryd rhan mewn tasgau cadwraeth ymarferol neu gynnal arolygon bywyd gwyllt a chymryd rhan mewn gweithgareddau awyr agored llawn hwyl.

Yn eu sesiwn ddiweddaraf, bu i’r grŵp ymweld â’r ganolfan achub mynydd leol yn yr Wyddgrug, ble cafodd y ceidwaid ifanc eu tywys o amgylch y ganolfan a dysgu am waith allweddol y tîm Achub Mynydd yn y gymuned.

Sefydlwyd yn wreiddiol yn 1981 fel Tîm Achub Clwyd, cyn newid i Chwilio ac Achub Gogledd Ddwyrain Cymru yn 1994, mae’r elusen gofrestredig yn cynnwys grŵp o wirfoddolwyr sy’n cefnogi gwasanaethau’r heddlu ac ambiwlans mewn sefyllfaoedd o chwilio ac achub.

Yn ystod yr amser yn y ganolfan, bu i’r ceidwaid ifanc gymryd rhan mewn gweithdy chwilio ac achub a dysgu rhai technegau rhaff, roedd gwirfoddolwr ambiwlans Sant John hefyd yno i siarad am eu gwaith yn y gymuned a helpu i gyflwyno hyfforddiant CPR allweddol i’r grŵp.

Meddai’r Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio:

“Roedd hwn yn gyfle gwych i’r rhai oedd yn bresennol i ddysgu mwy am y gwaith pwysig mae tîm Chwilio ac Achub Gogledd Ddwyrain Cymru yn ei wneud yn ein cymuned.

“Ers dechrau yn 2012, mae ein tîm cefn gwlad wedi gwneud gwaith gwych i hyrwyddo natur a’r awyr agored i’r genhedlaeth iau trwy’r grŵp ceidwaid ifanc ac roeddem yn ddigon ffodus o gynnal Gwersyll Ceidwaid Iau Rhyngwladol EUROPARK yn 2024.

“Mae’n amlwg bod y grŵp ceidwaid ifanc yn creu argraff fawr ar y rhai sy’n aelodau, gan fod nifer o’n cyn aelodau wedi parhau i wirfoddoli a gweithio gyda’r Gwasanaeth Cefn Gwlad fel oedolion ifanc”.

I gael mwy o wybodaeth am y grŵp ceidwaid ifanc a sut i ymuno, cysylltwch ag Imogen Hammond ar imogen.hammond@denbighshire.gov.uk

I gael mwy o wybodaeth am y gwaith mae tîm Chwilio ac Achub Gogledd Ddwyrain Cymru yn ei wneud ewch i: https://www.newsar.org.uk/

Llwybr Lles yn cymryd y camau cyntaf

Mae cerddwyr wedi rhoi eu hesgidiau cerdded ymlaen i helpu i lansio menter lles newydd yn Ninbych.

Mae Llwybr Cerdded Lles newydd wedi’i lansio yn Ninbych Isaf yr wythnos hon. 

Wedi’i reoli gan y Gwasanaethau Stryd, cymerodd y prosiect ei gamau cyntaf diolch i sicrhau cyllid grant drwy’r Cynllun Swm Gohiriedig Mannau Agored Hamdden Cyhoeddus.

Mae’r llwybr ar draws Dinbych Isaf a Dinbych Canolog yn cynnwys chwech o fannau stopio allweddol lle gall pobl gymryd seibiant ar feinciau cyfeillgarwch newydd sydd wedi’u creu yng Nghynnyrch Coed Meifod sydd wedi’i leoli ar Stad Ddiwydiannol Colomendy yn Ninbych.

Mae pob mainc yn cynnwys cod QR sydd wedi’i ysgrythu lle gall cerddwyr eu sganio i fynd i dudalen we sy’n rhoi gwybodaeth iddynt am y natur o amgylch lle maent yn eistedd.

Mae’r Llwybr Cerdded Lles wedi’i ddylunio i wella’r profiad i ymwelwyr mewn lleoliadau allweddol, sy’n ganolog i Sir Ddinbych ac annog pobl i ymfalchïo yn eu mannau gwyrdd, gan wella dealltwriaeth am werth bioamrywiaeth a chadwraeth yr ardaloedd yma a’u gwneud yn hygyrch i bob oed.

I ddathlu'r lansiad, ymunodd cynrychiolwyr o Feifod ac aelodau lleol â'r Gwasanaethau Stryd.

Meddai’r Cydlynydd Ardal Gwasanaethau Stryd, Neil Jones: “Mae wedi bod yn wych cynnal y prosiect hwn gan fod gofalu am eich lles mor bwysig yn yr oes sydd ohoni.  Gall unrhyw un fynd o amgylch y llwybr y gallwch ddod o hyd iddo ar-lein, gallwch ddechrau ar unrhyw un o’r chwe lleoliad neu hyd yn oed defnyddio rhan ohono, eich dewis chi ydyw.

“Mae Meifod wedi gwneud gwaith gwych o ran integreiddio’r codau QR ar y meinciau i’r wybodaeth ar-lein ac rwy’n ddiolchgar hefyd i Dîm y We’r Cyngor am helpu i gynnal y prosiect hwn, a fydd gobeithio, y cyntaf o lawer o deithiau cerdded lles. 

Ychwanegodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant Cyngor Sir Ddinbych: “Dyma brosiect gwych i Ddinbych a’r dalgylch ac mae’n wych i gefnogi iechyd preswylwyr o bob oedran, ochr yn ochr â thynnu sylw at y fioamrywiaeth wych sydd o amgylch y cymunedau lleol hyn.”

I weld y llwybr, ewch i – Taith Gerdded Lles: Dinbych Isaf

Plant y Sir yn dathlu llwyddiant Sialens Ddarllen yr Haf

Wrth i Sialens Ddarllen yr Haf arall ddod i ben, mae Llyfrgelloedd Sir Ddinbych yn dathlu blwyddyn lwyddiannus arall.

Mae gan Sialens Ddarllen yr Haf thema wahanol bob blwyddyn ac mae'n annog plant i barhau i ddarllen yn ystod gwyliau'r haf, gan sicrhau eu bod yn barod am ddechrau gwych i'r tymor newydd yn yr hydref.

Eleni cymerodd 1479 o blant ran yn Her yr Ardd Stori yn Sir Ddinbych, gan fenthyca llyfrau i'w darllen a chasglu gwobrau ar hyd y ffordd.

Cynhaliwyd llawer o ddigwyddiadau hwyliog mewn llyfrgelloedd i annog teuluoedd i ymweld a benthyca llyfrau – mwynhaodd darllenwyr ifanc yn Y Rhyl, Prestatyn a Rhuddlan gyfarfod â'r awdur lleol Damian Harvey, roedd amseroedd stori, sesiynau crefft a hyd yn oed sesiynau trin anifeiliaid, lle cafodd plant gyfarfod â gecko, miltroed enfawr a hyd yn oed neidr!

Ymunodd ein Ceidwaid Cefn Gwlad hefyd yn y sialens hefyd, gyda chrefftau ar thema natur yn Llangollen a stori yn yr ardd gymunedol yng Nghorwen.

Dywedodd y Cynghorydd Emrys Wynne, Aelod Arweiniol Cyngor Sir Ddinbych dros yr Iaith Gymraeg, Diwylliant a Threftadaeth:

“Mae’n wych gweld cymaint o blant a theuluoedd ledled Sir Dinbych yn cymryd rhan yn Sialens Ddarllen yr Haf eleni.

“Nid yn unig y mae darllen er mwyn pleser yn cefnogi dysgu a hyder plant, ond mae hefyd yn sbarduno eu dychymyg a’u cariad at straeon a fydd yn aros gyda nhw am oes.

“Hoffwn ddiolch i staff ein llyfrgell, gwirfoddolwyr a phartneriaid sydd wedi gweithio mor galed i wneud Her eleni yn gymaint o lwyddiant, ac wrth gwrs i’r plant eu hunain am gymryd rhan gyda chymaint o frwdfrydedd.”

Diolch i bawb a gymerodd ran eleni, ac edrychwn ymlaen at wneud y cyfan eto'r flwyddyn nesaf!

Pwll hydrotherapi wedi ei osod mewn ysgol yn Y Rhyl

Fe fu cam mawr ymlaen yn ddiweddar o ran prosiect y pwll hydrotherapi yn Ysgol Tir Morfa Y Rhyl gyda'r broses o osod y pwll yn y cyfleuster nawr wedi’i gwblhau. Mae’r Pwll Hydrotherapi arbenigol 19 troedfedd wedi ei leoli ar dir yr ysgol mewn adeilad ar ei ben ei hun.

Fe gychwynnodd y prosiect, sydd wedi ei ddylunio gan dîm pensaernïaeth mewnol y Cyngor, yn gynharach yn y flwyddyn a bydd y cyfleuster newydd yn dod â darpariaeth Hydrotherapi o’r radd flaenaf i’r ysgol, y ddarpariaeth gyntaf o’i fath yn Sir Ddinbych. Mae’r prif strwythur craidd nawr wedi ei gwblhau, gyda gwaith ar y to wedi ei gwblhau ym mis Awst.

Mae’r pwll ei hun nawr wedi ei osod, a bydd profi yn cychwyn yn y cyfleuster.

Ar ôl ei gwblhau, bydd yr adeilad yn cynnwys paneli solar ac inswleiddiad effeithlon o ran ynni, gan helpu’r cyfleuster i leihau ei ôl-troed carbon a lleihau costau ynni ar yr un pryd. Bydd yr adeilad hefyd yn cael ei wresogi drwy wres o dan y llawr.

Dywedodd Susan Roberts, Pennaeth Ysgol Tir Morfa:

"Rydym wrth ein bodd yn gweld bod y brif strwythur ein Pwll Hydrotherapi newydd ni bron a gorffen.

Bydd y cyfleuster gwych hwn yn rhoi cyfleoedd amhrisiadwy i'n disgyblion ar gyfer eu datblygiad corfforol a'u lles cyffredinol.

Allwn ni ddim aros i weld yr effaith gadarnhaol y bydd yn ei chael ar draws cymuned ein hysgol."

Dywedodd y Cynghorydd Diane King, Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Theuluoedd:

“Mae’r prosiect hwn yn dod â darpariaeth unigryw a gwerthfawr i’r ysgol, sydd y ddarpariaeth gyntaf o’i fath yn Sir Ddinbych.

Mae’r gwaith wedi dod ymlaen yn dda dros yr haf.

Rwy’n llawn cyffro o weld y cyfleuster hwn yn agor, mae’n brosiect hynod o gyffrous a phwysig i Ysgol Tir Morfa, ac mae wedi cymryd blynyddoedd i’w greu.”

Mae’r prosiect hwn yn cael ei ariannu gan yr ysgol trwy eu gweithgareddau codi arian, yn ogystal â chyllid grant Anghenion Dysgu Ychwanegol Llywodraeth Cymru.

Cwblhau gwaith adeiladu yn ardal chwarae Marchnad y Frenhines

Mae prosiect yr ardal chwarae ym Marchnad y Frenhines yn y Rhyl wedi'i gwblhau. Disgwylir i'r parc agor wythnos nesaf.

Mae'r ardal chwarae gynhwysol yn cynnwys mwy nag 20 o nodweddion chwarae, ac mae lle i dros 40 o ddefnyddwyr ar unrhyw adeg benodol. Mae wedi'i gynllunio ar gyfer plant 0-10+ oed, ac mae'r ardal chwarae yn cynnwys byrddau chwarae rhyngweithiol, synhwyraidd a chyffyrddol.

O ystyried ei lleoliad, mae gan yr ardal chwarae themâu bwyd a diod, ac mae thema ‘caffi’ a ‘hufen iâ’ wedi’u hymgorffori yn rhai o’r offer chwarae.

Dywedodd y Cynghorydd Jason McLellan, Arweinydd y Cyngor ac Aelod Arweiniol Twf Economaidd a Threchu Amddifadedd:

“Mae’r ardal chwarae newydd hon yn ased enfawr, ac mae’n gwella’r hyn sydd ar gael i deuluoedd yn barod yn lleoliad Marchnad y Frenhines.

Mae’r ardal chwarae newydd yn gynhwysol ac yn llawn nodweddion chwarae hwyliog, mae’r tu allan i'r lleoliad ac mae’n ychwanegu at yr ardaloedd chwarae sydd ar gael yn yr ardal gan fod dau erbyn hyn wedi'u lleoli ar hyd y prom sydd wedi ailagor a'i ail-lunio yn y Rhyl.

Mae Marchnad y Frenhines yn lleoliad gwych i deuluoedd, ac mae'n arbennig gweld bod y gwaith adeiladu ar yr ychwanegiad diweddaraf hwn i'r lleoliad bellach wedi'i gwblhau.”

Dywedodd llefarydd ar ran KOMPAN UK:

“Mae KOMPAN UK yn falch o ddweud bod y cyfnod gosod offer bellach wedi’i gwblhau, yn ogystal â’r arwyneb diogelwch newydd a osodwyd ar gyfer yr offer a’r ffens newydd i fynd o amgylch yr ardal chwarae a’i diffinio. Rydym ni’n hynod o falch gyda pha mor dda mae'r cyfnod gosod wedi mynd.

Rydym ni’n gobeithio y bydd y cyhoedd yn mwynhau'r ardal chwarae ac yn ei hystyried yn ased gwych newydd i Farchnad y Frenhines!”

Gwelliannau ffordd i gychwyn ar ‘Abergele Straights’

Mae disgwyl i adran Briffyrdd Cyngor Sir Ddinbych gychwyn gwaith ar gynllun mawr i gynnal a chadw ffordd a gaiff ei ariannu gan Lywodraeth Cymru a hynny ar Ffordd Abergele yr A547 rhwng Rhuddlan a chylchfan Borth. 

Mae Cyngor Sir Ddinbych wedi clustnodi 57 o leoliadau yn y sir mewn rhaglen gynnal a chadw ffyrdd dros ddwy flynedd a fydd yn elwa o gyllid Menter Benthyca Llywodraeth Leol Llywodraeth Cymru. Nod y cyllid (£4.780m dros 2025/26 a 2026/27) yw gwella cyflwr arwyneb y ffordd ar rannau o rwydwaith ffyrdd y Sir.

Mae disgwyl i’r gwaith o roi wyneb newydd ar y ffordd ddigwydd rhwng 6 a 31 Hydref. Er mwyn i’r gwaith gael ei wneud yn ddiogel bydd y ffordd ar gau rhwng 7pm a 6am bob noson.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:  “Mae’r Cyngor yn llwyr ymwybodol fod cyflwr Rhwydwaith Ffyrdd Sir Ddinbych yn destun trafod rheolaidd ymhlith ein preswylwyr.  Rydym yn ddiolchgar iawn am gyllid Llywodraeth Cymru a fydd yn ein galluogi ni i fynd i’r afael â rhan fawr o’n rhwydwaith, ynghyd â’r ffordd a elwir yn ‘Abergele Straights’, sydd angen ei wella”.

Mae rhagor o wybodaeth ar gael ar ein gwefan www.sirddinbych.gov.uk

Ysgol Carrog yn cyflawni Gwobr y Siarter Iaith

Mae Ysgol Carrog yng Ngharrog wedi derbyn Gwobr Aur Siarter Iaith Cymraeg Campus, yr ysgol Gymraeg ail iaith gyntaf yn Sir Ddinbych i gael y wobr yma.

Nod y fenter yw ysbrydoli plant a phobl ifanc i ddefnyddio’r Gymraeg ym mhob agwedd o’u bywydau, cynyddu’r defnydd cymdeithasol o’r Gymraeg yn yr ysgol a’i chymuned ehangach.

Mae Siarter Iaith Cymraeg Campus yn rhoi fframwaith i ysgolion i hyrwyddo’r Gymraeg ac ethos Cymreig ym mhob maes o’r ysgol.

Meddai Katie ac Esme, aelodau o’r Criw Cymraeg:

“Mae’r Criw Cymraeg wedi cael blwyddyn brysur iawn. Rydym wedi bod yn hyrwyddo’r Gymraeg a diwylliant Cymru o amgylch yr ysgol ac yn annog pawb i siarad Cymraeg pryd bynnag y gallwn ni.

Ar ôl llawer o waith caled, mae’r ysgol wedi ennill Gwobr Aur Cymraeg Campus ac rydym ni mor hapus.”

Meddai Pennaeth Ysgol Carrog, Jayne Davies:

“Fe weithiodd yr ysgol gyfan i wella a datblygu sgiliau Cymraeg pawb ymhellach a dathlu ein diwylliant Cymreig.

Mae cyflawni gwobr Aur Cymraeg Campus yn brawf o hyn a bydd yn cryfhau ein hymrwymiad i ddarparu safon uchel o Gymraeg ar draws yr ysgol.

Rydw i’n falch iawn o ymdrechion ac ymrwymiad pawb.”

Meddai’r Cynghorydd Diane King, Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Theuluoedd:

“Fe hoffwn i longyfarch Ysgol Carrog ar ennill y wobr hon. Mae’r gwaith caled gan ddisgyblion a staff bellach wedi cael ei wobrwyo, ac Ysgol Carrog yw’r ysgol Gymraeg ail iaith gyntaf yn Sir Ddinbych i ennill Gwobr Aur Siarter Iaith Cymraeg Campus.”

Dathlu pen-blwydd AHNE drwy baentio Piler Triongli

(Piler triongli Moel Famau)

Eleni, mae Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn dathlu 40 mlynedd ers dod yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. 

I ddathlu’r garreg filltir hon, mae’r piler triongli ar gopa Moel Famau wedi’i baentio. 

Wedi’i gwblhau gan David Setter (@doodleplanet), sydd wedi dylunio murluniau a chynnal gweithdai yn Loggerheads yn flaenorol, mae’r gwaith celf yn darlunio grugiar du, gylfinir ac ehedydd, sydd i gyd yn adar sy’n nythu ar y ddaear sy’n creu rhywfaint o’r seinwedd y byddwch yn ei glywed trwy gydol y gwanwyn ym Mryniau Clwyd.

Wedi’u codi’n wreiddiol gan Arolwg Ordnans yn 1935, mae pileri triongli yn bileri concrid a gafodd eu lleoli yn strategol i helpu i ail driongli Prydain Fawr yn gywir, gan ffurfio asgwrn cefn creu mapiau modern.

Wedi’i ddylunio yn 1985 gan Ysgrifennydd Gwladol Cymru, dan y Ddeddf Parciau Cenedlaethol a Mynediad i Gefn Gwlad 1949, mae Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn cwmpasu dros 390 cilometr sgwâr o rai o dirluniau mwyaf bendigedig y DU.

O lethrau arfordirol llechweddau Prestatyn yn y gogledd i fryniau anghysbell y Berwyn a thraphont ddŵr a chamlas Pontcysyllte yn y de, mae Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn dirlun gwrthgyferbyniol sy’n aros i gael ei ddarganfod.

Meddai’r Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio:

“Mae harddwch naturiol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn anhygoel.  Mae miloedd o ymwelwyr yn dod i gael rhywfaint o dawelwch a llonyddwch wrth fwynhau’r olygfa a’i phrydferthwch, ac fel trigolion Sir Ddinbych rydym yn lwcus iawn o gael golygfa cystal ar ein stepen drws”.

Am fwy o wybodaeth am Fryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy, cliciwch yma. 

Parc Drifft newydd yn agor yn swyddogol

Cafodd Parc Drifft ar Bromenâd y Rhyl ei agor yn swyddogol ar 30 Medi, gyda chymorth ysgol leol a roddodd help llaw gyda dyluniad yr ardal chwarae newydd.

Y Cynghorwyr Barry Mellor ag Alan James, swyddogion o Gyngor Sir Ddinbych, yn ogystal â chynrychiolwyr o Balfour Beatty a Kompan UK.

Mae’r ardal chwarae newydd, sydd wedi cael ei ailddylunio yn rhan o Waith Amddiffynfeydd Môr gerllaw, yn cynnwys dyluniad newydd sbon a ddewiswyd gan y gymuned, a thema chwaraeon a ‘morwrol’ newydd, yn unol â’i agosatrwydd at draeth enwog y Rhyl.

Roedd Cynghorwyr o ardal y Rhyl, swyddogion o Gyngor Sir Ddinbych, a myfyrwyr o Ysgol Tir Morfa, yn ogystal â chynrychiolwyr o Balfour Beatty a Kompan UK yn bresennol yn y seremoni agoriadol.

Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant yn agor y Parc.

Mae’r ardal chwarae newydd wedi cael ei adeiladu gyda hygyrchedd a chynwysoldeb mewn golwg, ac mae’n cynnwys cylchfan gynhwysol i ddefnyddwyr cadair olwyn yn yr ardal chwarae, ystod o baneli chwarae cynhwysol ar thema forwrol, si-so ar thema’r môr a llithren fawr ar thema llong fôr-ladron gyda grisiau sy’n cydymffurfio â’r Ddeddf Gwahaniaethu ar Sail Anabledd. Mae mwy na 55 o nodweddion chwarae yn y parc newydd ac mae lle i 170 o ddefnyddwyr.

Fe agorodd y gofod i’r cyhoedd mis dwythaf, ac roedd hi’n benwythnos agoriadol prysur iawn wrth i blant lleol brofi eu hardal chwarae newydd.

Y Parc newydd o'r awyr.

Mae offer campfa ac ymarfer corff awyr agored i oedolion wedi’u gosod hefyd, drws nesaf i’r parc. Maen nhw wedi’u hadeiladu fel rhan o’r prosiect gwaith amddiffynfeydd môr mwy, ynghyd ag Ardal Chwarae newydd Parc Drifft.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:

“Mae gweld yr ardal chware yma wedi agor yn swyddogol yn rhoi pleser mawr i mi.

Mae’r gofod newydd wedi’i adeiladu gyda phob gallu mewn golwg, ac mae’r thema ‘morwrol’ newydd yn cyd-fynd â’r lleoliad mor dda.

Fe hoffwn i ddiolch i swyddogion ac i’n partneriaid am eu gwaith ar y prosiect hwn, yn ogystal â’r gymuned leol am eu hawgrymiadau a syniadau. Mae hi’n wych gallu agor y gofod newydd ar ei newydd wedd yn swyddogol.”

Dywedodd llefarydd ar ran Kompan UK:

“Rydym ni’n eithriadol o falch gyda’r Ardal Chwarae ac ardal Ffitrwydd Awyr Agored ym Mharc Drifft, a gobeithio bod y gymuned leol wrth eu boddau fel yr ydym ni, ac y byddant yn mwynhau chwarae, cymdeithasu a bod yn heini gyda’i gilydd am flynyddoedd i ddod.”

Dywedodd Andrew Carson, Cyfarwyddwr Portffolio yn Balfour Beatty:

“Rydym yn falch o fod wedi bod yn rhan o’r tîm sy’n cyflwyno’r Parc Drift newydd, gan greu parc sydd nid yn unig yn hwyl ond yn hygyrch ac yn ddiogel i bob plentyn a theulu.

Mae gweithio’n agos gyda Chyngor Sir Dinbych, ysgolion lleol, a’r gymuned i wireddu eu syniadau wedi bod yn hynod werthfawr.”

Dywedodd Wendy Williams, athrawes dosbarth yn Ysgol Tir Morfa:

“Mae’r disgyblion wrth eu bodd â’r parc ac rwy’n caru’r parc! Y prif beth rwy’n ei hoffi yw bod y gymuned wedi bod yn rhan o’r gwaith – gofynnwyd iddyn nhw beth maen nhw ei eisiau yn y parc ac mae’n gynhwysol iawn.”

Coeden dderw hanesyddol yn cael ail gyfle

Mae coeden dderw hanesyddol yn Rhuthun yn cael ail gyfle mewn bywyd ar ôl i Storm Darragh ei thynnu i lawr.

Roedd yr hen goeden, a gredir sydd dros 500 mlwydd oed, yn cael ei hedmygu’n fawr gan bobl leol ac ymwelwyr â Chae Ddôl ac roedd yn amlwg yn y parc am genedlaethau.   

Ers hynny, mae tîm coed Cyngor Sir Ddinbych, wrth weithio gyda Gwasanaethau Stryd, wedi gorffen gwaith i glirio tocion a phren a ddifrodwyd o’r safle ac rydym bellach mewn sefyllfa i ddechrau'r cam olaf o brosesu’r goeden dderw. 

Bydd boncyff y goeden a ddisgynnodd yn aros yn ei safle hanesyddol yng nghalon Cae Ddôl a bydd yn cael ei gerflunio i greu sedd i bobl edmygu ei faint a’i statws, tra bydd ei ganghennau mawr yn cael eu cerflunio i greu meinciau unigryw wedi eu trefnu o amgylch y boncyff i greu man eistedd newydd. 

Gan fod y derw wedi ei amddiffyn gan Orchymyn Diogelu Coed, bydd coeden dderw newydd yn cael ei phlannu yng nghanol y man eistedd newydd, sy’n dynodi dechreuad newydd yn y parc. 

Yn ystod y cyfnod hwn, bydd tröwr coed lleol hefyd yn cael ei gomisiynu i greu eitemau bach megis llwyau a phowlenni o’r pren llai.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant:

“Hoffem ddiolch i Jones Bros o Ruthun sydd wedi cyflenwi a gosod y ffensys amddiffyn o amgylch y goeden dderw a ddisgynnodd i ganiatáu i’r tir sychu wrth i’r tîm roi cynlluniau ar waith ar gyfer dyfodol  y goeden dderw.

“Rydym yn deall pa mor arwyddocaol oedd yr hen goeden dderw i Gae Ddôl, a gobeithiwn trwy ddefnyddio pren yr hen goeden dderw i greu ardal ar yr un safle, y bydd yn caniatáu i ymwelwyr gadw cysylltiad gyda’r hen goeden.

“Gobeithir y bydd y lle a’r cerflun yn esblygu dros amser gyda chefnogaeth grwpiau cymunedol lleol, ac wrth i’r goeden dderw newydd dyfu.”

Gwaith uwchraddio ym Mharc Gwledig Loggerheads

Mae gwaith wedi dechrau’n swyddogol ar uwchraddio cyfleusterau ymwelwyr Parc Gwledig Loggerheads.

Yn 2023, gwnaeth Llywodraeth y DU gadarnhau eu bwriad i roi £10.95 miliwn o gyllid grant i 10 o brosiectau cyfalaf sydd â’r nod o ddiogelu treftadaeth, lles a chymunedau gwledig unigryw Gorllewin Clwyd.

Mae’r cyllid, sef y Gronfa Adfywio Leol, wedi’i ddyfarnu'n arbennig ar gyfer y prosiectau llwyddiannus sydd wedi’u cynnwys yng Ngorllewin Clwyd ac ni ellir ei ddefnyddio ar gyfer prosiectau eraill.

Mae’r cam cyntaf yn cynnwys gwaith ailwampio llawn yn y toiledau cyhoeddus, yna gwelliannau i’r caffi ar y safle a’r ystafell gyfarfod ac yna’r ganolfan ymwelwyr a gwaith tirlunio allanol sy’n gyfeillgar i deuluoedd.

Mae’r contractwyr lleol, Park City o Lanelwy wedi’u penodi i wneud y gwaith, mewn partneriaeth â’r penseiri dylunio TACP, sy’n seiliedig yn Wrecsam.

Er y gwaith adeiladu sy’n digwydd, bydd Parc Gwledig Loggerheads yn aros ar agor i ymwelwyr. Bydd cyfleusterau toiled dros dro ar gael, ac ardal eistedd â lloches er mwyn sicrhau bod y profiad yn gyfforddus i bawb.

Yn y cyfamser, mae cyfleuster arlwyo dros dro newydd, Tŷ’r Felin / Mill House wedi agor drws nesaf i’r felin hanesyddol. Caiff ei weithredu gan y cynhyrchwyr lleol, Chilly Cow, a bydd yn cynnig dewis o ddiodydd poeth, hufen iâ, byrbrydau a chacennau lleol. Bydd ar agor saith diwrnod yr wythnos rhwng 10am a 4pm, tan i’r caffi ailagor ym mis Mawrth 2026 wedi’i adnewyddu.

Mae’r gwaith uwchraddio hwn yn rhan o ymdrechion parhaus i wella’r profiad i ymwelwyr yn un o barciau gwledig mwyaf poblogaidd gogledd Cymru, sy’n croesawu mwy na 250,000 o ymwelwyr bob blwyddyn.

Meddai’r Cynghorydd Jason McLellan, Arweinydd y Cyngor ac Aelod Arweiniol Twf Economaidd a Threchu Amddifadedd:

“Rydym wedi gweld cynnydd o ran nifer yr ymwelwyr â Pharc Gwledig Loggerheads dros y blynyddoedd diweddar a bydd prosiectau fel rhain, pan fyddan nhw wedi’u cwblhau, yn helpu i ddiogelu’r parc ar gyfer y dyfodol a bodloni disgwyliadau ymwelwyr.

“Bydd y gwaith uwchraddio i Loggerheads yn chwarae rhan hanfodol wrth ddiogelu’r parc ar gyfer y nifer gynyddol o ymwelwyr sy’n dod bob blwyddyn. Mae’n bwysig ein bod yn cynnal a chadw a datblygu ardaloedd tirwedd cenedlaethol arbennig fel Loggerheads wrth iddyn nhw ddod yn fwyfwy poblogaidd i sicrhau bod modd i bawb sy’n ymweld â nhw barhau i’w mwynhau.”

Mae cynlluniau ar gyfer gwaith gwella Loggerheads i’w gweld ar wefan Cyngor Sir Ddinbych.

Ydych chi erioed wedi ystyried ble mae eich treth cyngor yn mynd?

Mae llawer yn meddwl bod treth cyngor yn talu am bopeth y mae awdurdod lleol yn ei gynnig, fodd bynnag, dim ond 26% o gyfanswm gwariant y Cyngor yw'r arian a gesglir gan drigolion yn flynyddol.

Mae mwyafrif y cyllid (62%) yn dod ar ffurf 'Grant Cymorth Refeniw' gan Lywodraeth Cymru, tra bod y 12% sy'n weddill yn dod o drethi busnes, sef treth eiddo y mae busnesau'n ei dalu i helpu tuag at ariannu gwasanaethau lleol. Gallwch ddysgu mwy am sut mae'r Cyngor yn cael ei ariannu ar ein gwefan.

Felly ble mae’r treth cyngor yn mynd? Rydym wedi cynhyrchu infograffig yn seiliedig ar dreth cyngor eiddo Band D i geisio rhoi esboniad clir o sut mae taliadau treth cyngor yn cael eu defnyddio i ariannu ystod o wasanaethau i drigolion yn y sir. Er bod yr infograffig hwn yn rhoi darlun o sut mae'r arian yn cael ei rannu rhwng gwahanol wasanaethau, mae deall beth mae trigolion yn ei gael am yr arian hwnnw’n bwysig. (Gellir gweld yr infograffig ar ddiwedd yr erthygl.)

Fel y gwelwch, mae mwyafrif gwariant treth cyngor yn mynd tuag at amddiffyn y rhai mwyaf bregus ac agored i niwed yn ein cymdeithas, gyda 66% yn cael ei wario ar ysgolion ac addysg a gofal cymdeithasol i oedolion a phlant.

Gydag Addysg yn cyfrif am 36.7% o’r gwariant, golyga hyn y gall Sir Ddinbych addysgu tua 16,500 o ddisgyblion mewn 44 ysgol gynradd, 2 ysgol pob oed, 2 ysgol arbennig, 6 ysgol uwchradd ac 1 uned cyfeirio disgyblion ar draws y sir, gyda thua 780 o athrawon yn darparu'r addysg.

Yn y maes addysg o hyd, mae cludiant ysgol yn cyfrif am 2.9% ac mae'r Cyngor yn cludo tua 2,871 o ddysgwyr yn ddiogel i ysgolion ledled y sir. Caiff 650 o deithiau bws ysgol a thacsi eu gwneud bob diwrnod ysgol.

Yn y cyfamser, mae gofal cymdeithasol oedolion a phlant yn cyfrif am 29.8% o wariant treth y Cyngor. Yn 2024-2025 cafodd oddeutu 668 aelod o staff dros 25,000 o gysylltiadau gyda'r plant a'r oedolion mwyaf agored i niwed gan ddarparu pecyn o ofal a chymorth lle bo’n briodol sy’n rhoi cyfle i'r trigolion hyn gael dewis, mynegi barn, a chael rheolaeth dros eu bywydau.

Mewn meysydd gwasanaeth eraill, mae 1.9% yn mynd tuag at ddiogelu'r cyhoedd ac iechyd yr amgylchedd ac mae timau'r Cyngor yn archwilio tua 720 o fwytai, caffis a lleoedd tecawê bob blwyddyn i sicrhau eu bod yn ddiogel ar gyfer trigolion Sir Ddinbych.

Mae gwagio biniau ac ailgylchu yn cyfrif am 1.8% o'ch bil treth cyngor, sy'n cyfateb i £32.89 y flwyddyn (yn seiliedig ar eiddo Band D). Mae hynny'n cynnwys casglu tua 73,000 o gynwysyddion o dros 47,000 o gartrefi bob wythnos ledled y sir.

Am 1.8% o'r dreth cyngor rydym yn cynnal 1,419km o ffyrdd (ac eithrio cefnffyrdd), 601 o bontydd priffyrdd a chelfertau, 302 o waliau a 26,000 o gwlïau. Ac am 0.8%, rydym yn cynnal 11,763 o oleuadau stryd a 1,547 o arwyddion a bolardiau wedi'u goleuo ledled y sir.

Hwyrach bod rhai gwasanaethau nad yw trigolion yn ymwybodol eu bod dan reolaeth cyngor, er enghraifft Gwasanaethau Cefn Gwlad a Threftadaeth. Gydag 1.1% o dreth cyngor yn mynd i'r gwasanaeth cefn gwlad, mae'r timau'n rheoli dros 80 o safleoedd a mwy na 1,200 hectar o ardaloedd gwyrdd cyhoeddus ar gyfer hamdden a chadwraeth. Mae'r rhain yn amrywio o Barciau Gwledig Loggerheads a Moel Famau, meithrinfa goed y sir yn Llanelwy, Pwll Brickfield yn y Rhyl, Ffordd Dyserth Prestatyn, Llain Llantysilio yn Nyffryn Dyfrdwy a nifer o fannau cymunedol a mwynder llai ar draws y sir.

Mae’r gwasanaeth treftadaeth yn cyfrif am 0.9% o wariant treth y cyngor, ac am hyn, mae'r gwasanaeth yn cynnal a hyrwyddo hanes unigryw'r sir, gan ofalu am safleoedd hanesyddol pwysig gan gynnwys Carchar Rhuthun, Plas Newydd, Nantclwyd Y Dre, Amgueddfa'r Rhyl (sydd yn y llyfrgell) a storfa gasgliadau fawr. Mae'r gwaith hwn yn sicrhau bod hanes cyfoethog Sir Ddinbych yn parhau i fod yn hygyrch ar gyfer addysg, lles a mwynhad.

Mae cynllunio a datblygu economaidd yn cyfrif am 0.7% o wariant y treth cyngor ac am hynny mae'r Awdurdod Cynllunio Lleol yn prosesu tua 1,000 o geisiadau cynllunio bob blwyddyn ochr yn ochr â 10-20 o apeliadau a 50-100 o ymholiadau cyn-ymgeisio. Rydym hefyd yn ymateb i dros 500 o achosion cydymffurfio cynllunio.

Mae’r llyfrgelloedd yn cyfrif am 0.5% o’r gwariant ac yn 24-25, cynhaliodd  y llyfrgelloedd 514 o sesiynau Dechrau Da i bron i 6,500 o blant. Hefyd cafodd 2,869 o lyfrau sain eu benthyg i 1,028 o aelodau drwy Borrowbox (rhan o'r Cynnig Digidol) ac argraffwyd dros 56,000 o dudalennau ar argraffyddion mynediad cyhoeddus.

Nid yw'r holl dreth cyngor a gesglir yn talu am wasanaethau'r cyngor yn unig, mae 2.5% yn mynd tuag at y Gwasanaeth Tân i gyfrannu at ariannu amddiffyniad ac atal tân ledled y sir.

Dywedodd y Cynghorydd Delyth Jones, Aelod Arweiniol dros Gyllid yng Nghyngor Sir Dinbych, “Rwy’n falch o weld yr infograffig yma’n cael ei chynhyrchu a’i rhyddhau. Gobeithio y bydd yn rhoi’r cyd-destun sydd ei angen ar drigolion i ddeall sut mae eu taliadau treth cyngor yn cael eu defnyddio i gefnogi’r amrywiaeth o wasanaethau a ddarperir gan y Cyngor.

 “Mewn hinsawdd ariannol sy’n parhau i fod yn heriol barhaus, mae’n bwysig bod yn agored a thryloyw ynglŷn â’r costau a’r pwysau. Mae hefyd yn bwysig pwysleisio bod llawer o agweddau’r gwariant, yn hollol briodol, wedi’u hanelu at y gofyniad cyfreithiol i ddarparu Gofal Cymdeithasol i Oedolion, Gwasanaethau Plant, ac Addysg ac ati. Dyma’r meysydd sy’n cefnogi’r rhai mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas.”

Cynllun gwerth £66m yn amddiffyn cannoedd o eiddo yn y Rhyl rhag llifogydd

Dydd Iau 9 Hydref, agorwyd y prosiect mwyaf o fewn Rhaglen Rheoli Risg Arfordirol Llywodraeth Cymru yn swyddogol.

Bydd Cynllun Amddiffynfeydd Arfordirol Canol y Rhyl, sydd werth £66m, yn amddiffyn bron i 600 o eiddo yn y Rhyl rhag llifogydd ac erydiad arfordirol am ddegawdau i ddod.

Arianwyd 85% o'r costau adeiladu gan Lywodraeth Cymru, gyda'r Dirprwy Brif Weinidog yn cyfeirio at y prosiect fel 'carreg filltir arwyddocaol' mewn ymdrechion i amddiffyn cymunedau Cymru rhag bygythiadau cynyddol newid hinsawdd. Cyfrannodd Cyngor Sir Ddinbych y 15% sy'n weddill.

Mae'r prosiect hefyd wedi cefnogi'r economi leol trwy gyflogi 34 o bobl leol, creu chwe swydd newydd a chefnogi 132 wythnos o brentisiaethau, yn ogystal â meithrin sgiliau a gyrfaoedd mewn diwydiannau hanfodol. Bu cannoedd o fyfyrwyr hefyd yn cymryd rhan drwy gydol y prosiect diolch i weithgareddau cwricwlaidd a phrofiad gwaith.

Bydd y cynllun yn amddiffyn 548 o eiddo preswyl a 44 o eiddo dibreswyl yn y Rhyl, gan ddiogelu cartrefi, busnesau a'r economi dwristiaeth hanfodol sy'n cefnogi'r gymuned leol.

Y Cynghorydd Arwel Roberts, Cadeirydd Cyngor Sir Ddinbych, Huw Irranca-Davies, Dirprwy Brif Weinidog a'r Cynghorydd Jason McLellan, Arweinydd Cyngor Sir Ddinbych

Wrth agor y prosiect yn swyddogol, dywedodd y Dirprwy Brif Weinidog sydd â chyfrifoldeb dros Newid Hinsawdd, Huw Irranca-Davies:

“Mae’r buddsoddiad hwn yn dangos ein hymrwymiad parhaol i gadw teuluoedd a busnesau’n ddiogel rhag llifogydd arfordirol drwy gefnogi’r economi leol y mae cymaint yn dibynnu arni.

“Mae cwblhau’r prosiect hwn yn tanlinellu cydnabyddiaeth Llywodraeth Cymru bod buddsoddi mewn amddiffyn arfordirol yn ymwneud â seilwaith yn ogystal ag amddiffyn bywoliaeth, cadw cymunedau, a sicrhau bod Cymru’n wydn yn wyneb ein hinsawdd sy’n newid.

“Gall pobl y Rhyl nawr wynebu’r dyfodol gyda mwy o hyder, gan wybod bod eu cymuned wedi’i hamddiffyn yn well rhag grymoedd natur.”

Mae Cynllun Amddiffynfeydd Arfordirol Canol y Rhyl yn rhan o Raglen Rheoli Risg Arfordirol £291m Llywodraeth Cymru, sy’n ymateb yn uniongyrchol i’r heriau newid hinsawdd.

Dros bum mlynedd, bydd y rhaglen yn ariannu 15 o gynlluniau ledled Cymru, gyda bron i 14,000 o eiddo yn elwa, a darparu amddiffyniad gwell rhag llifogydd arfordirol i filoedd o deuluoedd a busnesau.

Bydd Rhaglen Rheoli Risg Llifogydd ac Erydiad Arfordirol flynyddol Llywodraeth Cymru yn buddsoddi £300m dros gyfnod y tymor llywodraethol hwn, gan gynnwys cynlluniau ychwanegol a fydd o fudd i gymunedau arfordirol ledled Cymru.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol dros yr Amgylchedd a Thrafnidiaeth yng Nghyngor Sir Dinbych: “Ar ôl gweld effeithiau dinistriol y llifogydd arfordirol a darodd y Rhyl ar Ragfyr 5, 2013, mae'r gwaith hwn yn arbennig o agos at fy nghalon.

“Agorodd y Cyngor Ganolfan Hamdden y Rhyl ar y pryd i’r gymuned oherwydd y llifogydd difrifol, ac mae’r atgof o weld fy mhreswylwyr yn dod i mewn yn wlyb at eu crwyn ac yn glynu wrth eu hanifeiliaid anwes yn aros gyda mi hyd heddiw.

“Mae trigolion yn dal i ddweud hyd heddiw pa mor ddiolchgar ydyn nhw gan y gallant bellach gysgu’r y nos heb boeni am lifogydd yn eu cartrefi, felly rwyf mor falch o weld y cwblhad y prosiect a fydd nawr yn rhoi tawelwch meddwl i drigolion a pherchnogion busnesau yn y Rhyl.

“Mae cwblhau'r cynlluniau amddiffyn arfordirol ym Mhrestatyn, Dwyrain y Rhyl a nawr Canol y Rhyl yn dyst i'r bartneriaeth gwaith rhagorol a ddatblygwyd yn ystod y tri phrosiect ac ar ran y Cyngor rhaid i mi estyn fy niolch i Balfour Beatty sydd wedi gwneud gwaith gwych o gyflawni'r tri chynllun hyn o flaen yr amserlen ac o dan y gyllideb.”

Dywedodd Kay Slade, Cyfarwyddwr Ardal yn Balfour Beatty: "Rydym yn falch o fod wedi cyflawni'r cynllun hanfodol hwn a fydd yn amddiffyn cannoedd o gartrefi a busnesau yn y Rhyl ac yn sefyll fel atgof o'r effaith gadarnhaol y gall seilwaith cynaliadwy, wedi'i gynllunio'n dda ei chael ar gymunedau lleol.

“Y tu hwnt i wella gwydnwch arfordirol, mae'r prosiect hwn wedi cefnogi swyddi lleol, wedi creu cyfleoedd newydd, ac wedi helpu i feithrin sgiliau hanfodol a fydd yn gwasanaethu'r rhanbarth ymhell i'r dyfodol."

Daw agoriad y cynllun wrth i Gyfoeth Naturiol Cymru gynnal ei wythnos flynyddol ‘Byddwch yn Barod am Lifogydd’, gan annog pobl i wirio eu risg llifogydd ar-lein, cofrestru ar gyfer rhybuddion llifogydd am ddim a gwybod beth i’w wneud os rhagwelir llifogydd yn eu hardal y gaeaf hwn. Dysgwch fwy yma.

Arbed amser, arbed arian a phweru Cymru i Rif 1 yn y byd am ailgylchu yr hydref hwn!

Mae'r hydref yma, mae'r gwyliau wedi bod, ac mae bywyd yn ôl i’w drefn arferol unwaith eto. P'un a wyt ti’n cydbwyso gwaith, astudiaethau, neu fywyd teuluol, mae’r hydref yn gyfnod delfrydol i ailgydio mewn arferion – yn enwedig yn y gegin. Dyna pam mae Cyngor Sir Ddinbych yn gweithio mewn partneriaeth â Cymru yn Ailgylchu i ddangos sut gall coginio'n ddoeth dy helpu i arbed amser ac arian, lleihau gwastraff, a'i gwneud hi'n haws nag erioed i fwynhau dy 5 y dydd … a hynny oll wrth helpu Cymru ar ei siwrne i fod yn genedl ailgylchu orau’r byd.

 Rydym eisoes yn falch o fod yn ail yn y gynghrair ailgylchu fyd-eang – dim ond ychydig y tu ôl i Awstria – ond, gyda gwastraff bwyd y gallwn ni gael yr effaith fwyaf. Bwyd yw chwarter cynnwys y bin sbwriel cyfartalog yng Nghymru o hyd, a gellid bod wedi bwyta mwy nag 80% ohono. Mae’r gwastraff bwyd hwnnw’n costio tuag £84 y mis i’r cartref 4 person cyfartalog. Dyna arian (a phrydau bwyd) yn mynd yn syth i’r bin!

Drwy fod yn ddoethach gyda dy brydau bwyd ac ailgylchu'r hyn na alli ei fwyta, byddi’n lleihau gwastraff, yn arbed arian, ac yn bwyta mwy o dy 5 y dydd yn hawdd – a hynny i gyd wrth helpu Cymru gyrraedd y brig. Ac rydyn ni am ddangos iti pa mor syml y gall hyn fod.

Coginio unwaith, gweini sawl gwaith: Paratoi. Addasu. Ailgylchu!

Gyda'r nosweithiau'n tywyllu ac amser yn aml yn brin, yr hydref yw'r tymor ar gyfer bwyd cysur hawdd a diffwdan. Mae'r syniad yn syml: Paratoi. Addasu. Ailgylchu.

Coginia bryd sylfaenol syml gyda chynhwysion bob dydd, yna ychwanegu ychydig o bethau ychwanegol i gadw’r dewisiadau’n ffres ac yn flasus. Gellir ei weini mewn gwahanol ffyrdd drwy gydol yr wythnos fel na fyddi’n treulio gymaint o amser yn y gegin, sy’n rhoi mwy o amser iti fwynhau dy brydau bwyd.

Cofia – dylai'r darnau na ellir eu bwyta, fel croen, coesynnau, esgyrn neu blisg wyau, fynd yn syth i'r cadi bwyd. Mae gwastraff bwyd yng Nghymru yn cael ei droi’n ynni adnewyddadwy. Gall dim ond un llond cadi bweru cartref cyffredin am awr! Dyma 3 rysáit hawdd a syml iti gael dechrau arni.

Stiw swynol – swmpus, syml a hyblyg

Mae'r stiw ‘chydig o bob dim’ hwn yn ddelfrydol ar gyfer nosweithiau'r hydref pan fyddi di eisiau rhywbeth cynnes heb ormod o ymdrech. Dechreua gyda sylfaen syml o winwnsyn, garlleg, tomatos tun, stoc a dy ddewis o brotein – cig dros ben, ffa neu gorbys. Yna ychwanega unrhyw lysiau sydd wrth law a gadael iddo ffrwtian nes bydd yn troi’n bryd cyfoethog a swmpus.

Y peth gwych am y pryd hwn yw sut y gall newid wrth i’r wythnos fynd yn ei blaen: ei fwynhau’n gyntaf gyda bara crensiog, yna ei lwyo dros datws stwnsh y noson ganlynol, ac yn ddiweddarach yn yr wythnos, rhoi crwst neu datws stwnsh ar ei ben i wneud pastai. A chofia, rho unrhyw groen winwns, topiau moron, coesynnau pupurau neu esgyrn yn y cadi bwyd iddo gael ei droi'n ynni gwyrdd.

Cyri Cymysg – blas mawr, ymdrech fach

Dechreua trwy ffrio winwnsyn, garlleg a sinsir, yna ychwanegu sbeisys neu bast cyri drwyddynt. Ychwanega dy ddewis o brotein, boed hynny'n gyw iâr, corbys neu tofu, cyn arllwys tomatos tun neu laeth cnau coco i mewn. Ychwanega beth bynnag sydd yn ei dymor – mae pwmpen, pupurau, madarch, sbigoglys neu ffa i gyd yn gweithio'n wych.

Ar ôl ei goginio, galli ei fwynhau gyda reis, dyna glasur o swper; ei lapio mewn bara fflat i wneud cinio cyflym, neu ei lwyo dros daten bob pan fydd angen rhywbeth cyflym. Ailgylcha’r hyn na ellir ei fwyta i greu pŵer a rhoi hwb i Gymru i Rif 1.

Crymbl Ffrwythau Iach – syml, cynnes ac amlbwrpas

O ran cysur yr hydref, does dim curo ar grymbl ffrwythau. Mae'n syml i'w wneud ac yn anhygoel o amlbwrpas hefyd. Cymysga geirch, blawd ac ychydig o fêl neu surop gyda menyn i greu topin briwsion euraidd, yna ei bobi ar ben ffrwythau tymhorol meddal fel afalau, gellyg, eirin neu fwyar duon, gydag ysgeintiad o sinamon neu nytmeg am gynhesrwydd ychwanegol.

Ar ôl ei bobi, galli ei fwynhau'n boeth o'r popty gyda chwstard neu hufen iâ, ei weini'n oer gydag iogwrt am frecwast iachus, neu hyd yn oed ei ddefnyddio fel topin crensiog ar dost wedi'i daenu gyda menyn cnau. O ran y creiddiau afalau, coesynnau'r gellyg a cherrig yr eirin – i’r cadi bwyd â nhw bob un, yn barod i gael eu hailgylchu'n ynni glân, gwyrdd.

Rho gynnig ar yr Her Bwyd Doeth ac ennill gwobr Gymreig flasus

Dos draw i Cymru yn Ailgylchu i gymryd rhan yn yr Her Bwyd Doeth, darganfod mwy o ryseitiau clyfar a fydd yn arbed amser ac arian iti, a chael cyfle i ennill gwobr Gymreig flasus.

Yr ysgol sy’n cynnal Diwrnod Mabolgampau yn wahanol

Mae Diwrnod Mabolgampau Ysgol Dinas Brân sydd wedi’i leoli ar fryn, o dan gastell Canoloesol yn Llangollen, yn disgyn ar ddiwrnod olaf y tymor eleni ac mae ychydig yn wahanol i'r hyn sy’n cael ei gynnal fel arfer.

Diwrnod Mabolgampau o'r awyr

Bydd gwasanaeth yn cychwyn y diwrnod, a chyflwyniad o lwyddiannau’r flwyddyn yn cael eu harddangos ar wal y Neuadd Chwaraeon, ynghyd â thrac sain gan fand o ddisgyblion, sy'n canu nifer o ganeuon mwyaf poblogaidd Oasis. Roedd y cyflwyniad hefyd yn cynnwys straeon athrawon am eu hanes nhw ym myd chwaraeon, gan nodi pwysigrwydd chwaraeon yn yr ysgol.

Pan fydd y cyflwyniad wedi gorffen, bydd y Diwrnod Mabolgampau (sydd wedi cael ei alw’n 'Gemau Olympaidd Dinas Brân' o’r blaen hefyd) yn dechrau.

Band a ffurfiwyd gan ddisgyblion yn chwarae yn y cyflwyniad

Mae trefnu'r diwrnod yn dasg fawr, ac mae'n dechrau'n gynnar wrth i Bennaeth yr Adran Addysg Gorfforol, Neil Garvey a staff eraill gyrraedd am 6am i baratoi.

Erbyn 9am, bydd caeau pêl-droed 5 bob ochr, cwrs golff gwallgof â sawl twll a chwrs rhwystrau wedi’i lenwi ag aer wedi'u gosod yng nghanol cae'r ysgol. Ymhellach ar hyd y cae mae bwrdd dartiau enfawr wedi’i lenwi ag aer ar gyfer 'dartiau pêl-droed' (defnyddir peli pêl-droed yn lle dartiau), wal ddringo, a goliau ymarfer anelu pêl-droed a rygbi. Yn ogystal â hyn, mae cystadleuaeth tynnu rhaff, canŵio ar y gamlas gerllaw, sesiynau Just Dance a digwyddiadau mwy traddodiadol fel rasys rhedeg (100m, 400m) a thaflu pwysau.

Wal ddringo

Bydd fan hufen iâ a stondin byrbrydau yn cyflenwi bwyd ar y dydd a bydd yr athrawon yn dewis y trac sain ar gyfer y digwyddiadau. Er y bydd elfen o gystadleuaeth mewn rhai digwyddiadau, mae'r diwrnod hwn wedi'i drefnu er mwyn i bawb gael hwyl a rhoi cynnig ar brofiadau newydd.

Pan fyddan nhw ar y cae, bydd rhai disgyblion yn rhuthro i baratoi i ddringo'r wal ddringo, tra bod eraill yn gafael yn dynn yn eu pytwyr wrth iddyn nhw fynd draw at adran golff gwallgof y cae. Mae'r amrywiaeth sydd ar gael yn golygu bod llu o ddiddordebau a gweithgareddau yn cael eu cynrychioli ar y Diwrnod Mabolgampau hwn.

Nid oes unrhyw dablau, siartiau na safleoedd ar gyfer y mwyafrif helaeth o'r gweithgareddau sy’n cael eu cynnig heddiw, gan mai cymryd rhan yw nod y diwrnod mabolgampau hwn, a’r syniad yw y bydd yr amrywiaeth eang o weithgareddau yn helpu gyda chyfranogiad ac ymgysylltiad disgyblion.

Bydd pob blwyddyn yn cymryd eu tro yn ystod y dydd i gymryd rhan yn y llu o weithgareddau sydd wedi'u gwasgaru ar draws dau gae yr ysgol (a rhan o Gamlas enwog Llangollen) wrth iddyn nhw redeg, dringo, cicio, pytio, padlo a neidio yn rhan o Ddiwrnod Mabolgampau gwahanol, sy'n teimlo'n fwy o ddathliad na chystadleuaeth.

Yn y prynhawn, tro’r staff fydd hi a byddan nhw’n cymryd rhan mewn rasys sachau. Bydd athrawon gwyddoniaeth a daearyddiaeth yn neidio yn erbyn ei gilydd i gyrraedd y llinell derfyn yn gyntaf, a’r disgyblion i gyd yn eu cefnogi nhw.

Esboniodd Neil Garvey, Pennaeth yr Adran Addysg Gorfforol:

“Mae ein Diwrnod Mabolgampau ni ychydig yn wahanol i’ch Diwrnod Mabolgampau traddodiadol. Gwnaethom ni newid ein dull o gynnal Diwrnod Mabolgampau tua 12 mlynedd yn ôl i geisio cynyddu nifer y disgyblion sy'n cymryd rhan yn y digwyddiadau.

Y Pennaeth Adran blaenorol, Helen Davies, sefydlodd hyn, a gwnaethom ni gyfarfod fel tîm i lunio syniadau i helpu i newid yr holl syniad o ‘Ddiwrnod Mabolgampau’ er mwyn ceisio cael mwy o ddisgyblion i gymryd rhan. Ei syniad hi oedd hwn, ac mae'n rhywbeth yr ydym ni wedi adeiladu arno bob blwyddyn. Bob blwyddyn, yr ydym ni wedi ychwanegu digwyddiadau newydd, ac wedi gweithio gyda busnesau lleol yn yr ardal i gael pethau fel cwrs rhwystrau mawr wedi’i lenwi ag aer a'r wal ddringo.

Ers i ni wneud y newidiadau, mae nifer y disgyblion sy'n cymryd rhan wedi cynyddu’n fawr. Mae'r disgyblion yn mwynhau'r dull hwn o gynnal Diwrnod Mabolgampau yn fawr iawn - gallwch ei weld ar eu hwynebau nhw.”

Dywedodd Jimi, disgybl yn Ysgol Dinas Brân:

“Dw i’n credu mai diwrnod mabolgampau Dinas Brân yw’r diwrnod mabolgampau gorau y gallech chi ei gael! Mae gennych chi bob math o ddigwyddiadau fel dringo, pêl-droed, popeth y byddech chi eisiau ei wneud, wir. 

Eleni, gwnes i fwynhau'r wal ddringo fwyaf gan nad oeddwn wedi gwneud hyn o’r blaen. Gwnes i hefyd fwynhau ychydig o’r athletau.”

Dartiau pêl-droed

Dywedodd Maggie, disgybl arall yn Ysgol Dinas Brân:

“Mae Ysgol Dinas Brân yn cynnal Diwrnod Mabolgampau gwych ac mae’n rhoi cyfle i ddisgyblion nad ydyn nhw fel arfer yn cymryd diddordeb mewn chwaraeon i roi cynnig ar weithgareddau newydd.

Gwnes i fwynhau cymryd rhan yn y cwrs rhwystrau wedi’i lenwi ag aer gyda fy ffrindiau yn ogystal â’r rasys.

Dywedodd Mark Hatch, Pennaeth Ysgol Dinas Brân:

“Pwrpas y fformat hwn yw iechyd a lles, a rhoi cynnig arni. Mae'n ddiwrnod cynhwysol ac mae pawb yn cael rhoi cynnig ar rywbeth newydd, gwneud ymarfer corff a mwynhau eu hunain.

Mae'n ymwneud â rhoi cyfle i ddisgyblion fwynhau rhywbeth newydd a rhoi profiadau hollol wahanol iddyn nhw, a chreu diwrnod llawn hwyl hefyd.”

Planhigfa yn creu dyfodol cadarn i fyd natur lleol

Mae coeden sy’n gysylltiedig â llymaid mewn hen dafarn a phlanhigyn hynod o brin yng Nghymru yn elfennau o fyd natur Sir Ddinbych sydd wedi cael bywyd newydd diolch i safle arbennig yn y sir.

Ers 2021, mae planhigfa goed y Cyngor ar fferm Green Gates, Llanelwy wedi mynd o nerth i nerth.

Mae gwirfoddolwyr ac aelodau ymroddedig o dîm Bioamrywiaeth y Cyngor wedi bod yn brysur iawn yn datblygu’r blanhigfa, sy’n tyfu miloedd o goed a blodau gwyllt o hadau er mwyn eu plannu ar hyd a lled y sir i ddiogelu a rhoi hwb i fyd natur.

Dyma flas i chi o rai o’r prosiectau llwyddiannus sydd wedi dwyn ffrwyth ar y safle.

Yn 2022, daethpwyd o hyd i blanhigyn tafod y ci – rhywogaeth sy’n prinhau, yn nôl arfordirol Prestatyn Beach Road West. Yn y 116 o flynyddoedd diwethaf, nid oes ond 18 cofnod o’r planhigyn hwn yn Sir Ddinbych.

Cymerwyd hadau o’r ddôl i’w plannu yn y blanhigfa, a diolch i ymdrechion y tîm eginodd blanhigion newydd i’w plannu mewn dolydd arfordirol eraill yn y sir.

Yn ystod 2023 gwnaethpwyd gwaith i ddiogelu a chefnogi dyfodol coeden hynafol yn Sir Ddinbych.

Casglodd y tîm a’r gwirfoddolwyr dros 15,000 o fes a’u plannu yn y blanhigfa.

Mae coed derw yn cael effaith bwysig ar fioamrywiaeth drwy gynnal mwy o ffurfiau ar fywyd nag unrhyw goeden gynhenid arall. Gall y goeden gynnal cannoedd o bryfed, ac mae hynny’n darparu ffynhonnell gyfoethog o fwyd i adar. Drwy gydol yr hydref bydd gwiwerod, moch daear a cheirw hefyd yn bwyta mes.

Yn 2024 rhoddodd y blanhigfa sylw i lwyn prin yn Sir Ddinbych.

Mae meryw’n brin yn Sir Ddinbych a dim ond mewn un man ar ael bryn ym Mhrestatyn y deuir o hyd iddynt. Mae’r llwyn yn rhywogaeth â blaenoriaeth i’w amddiffyn yn y Deyrnas Unedig, wedi dirywiad brawychus oherwydd pori gormodol a diflaniad porfeydd addas.

Gwnaed ymdrech i amddiffyn un llwyn meryw yn Sir Ddinbych yn 2008 pan fu’r Cyngor yn gweithio â Sw Caer wrth blannu llwyni ifanc ar ael y bryn ym Mhrestatyn er mwyn annog twf y meryw oedd yno eisoes.

Ymwelodd aelodau o’r tîm Bioamrywiaeth â’r safle i gasglu hadau i’w plannu yn ôl yn y blanhigfa goed gan fod meryw yn darparu cynefin gwerthfawr a bwyd i amrywiaeth o rywogaethau, yn cynnwys pryfed, adar a mamaliaid.

Eleni mae’r blanhigfa goed hefyd wedi cynnig llwncdestun i goeden hanesyddol a phrin yn y sir.

Mae tîm y blanhigfa wedi rhoi hwb i’r gerddinen. Mae dros 300 o’r 500 o hadau a gasglodd y tîm y llynedd wedi egino yn y blanhigfa.

Mae’r gerddinen yn goeden brin yn y sir ac yn hanesyddol fe'i gelwir hefyd yn goeden ‘chequers’ yn Saesneg oherwydd y ffrwythau y dywedir eu bod yn blasu'n debyg i ddatys ac a roddwyd i blant yn y gorffennol fel fferins.

Yn draddodiadol, roedd ffrwythau o’r goeden hefyd yn cael eu gwneud yn ddiod feddwol tebyg i gwrw wedi’i eplesu, a chredir bod y ddiod hon wedi dylanwadu ar enwi llawer o dafarndai yn ‘Chequers’ ledled y Deyrnas Unedig.

Mae’r prosiectau eleni wedi cynnwys tyfu dros 1,000 o goed ysgaw drwy gymryd toriadau o ysgaw a oedd eisoes yn tyfu ar y safle. Yn hanesyddol defnyddiwyd yr ysgawen, sy’n ffynhonnell llifynnau, i wneud y patrwm ar frethyn Harris.

Ac mae cenhedlaeth newydd o goed sydd dan fygythiad yn paratoi i helpu i gefnogi glöyn byw prin.

Mae’r blanhigfa wedi bod yn tyfu cnwd o lwyfenni llydanddail i helpu’r rhywogaeth sydd dan fygythiad oherwydd clefyd llwyfen yr Isalmaen. Mae llawer o goed aeddfed wedi’u torri oherwydd y clefyd hwn, gan leihau twf a lledaeniad coed ifanc.

Mae dros 1,800 o lwyfenni llydanddail wedi’u tyfu o hadau a gasglwyd o Barc Gwledig Loggerheads y llynedd i helpu’r goeden i atgyfodi yn Sir Ddinbych. Yn y pen draw, bydd y rhain yn cael eu plannu yn natblygiad Gwarchodfa Natur Green Gates ger y blanhigfa goed.

Mae’r llwyfenni llydanddail yn blanhigion bwyd larfaol pwysig i’r Brithribin Gwyn, a gofnodwyd yn Loggerheads ychydig o flynyddoedd yn ôl, ond mae bellach yn brin iawn yn y sir.

Mae coeden a oedd yn bwysig i’r Celtiaid ac sydd i’w gweld yn enw Ynys Afallon yn chwedl y Brenin Arthur hefyd ar gynnydd yn Sir Ddinbych.

Mae dros 2,500 o goed afalau surion yn adrodd stori newydd yn 2025 diolch i gefnogaeth y blanhigfa goed.

Mae cysylltiad hanesyddol cryf wedi bod rhwng coed afalau surion a chariad a phriodi. Byddai pobl ers talwm yn taflu hadau’r afalau i’r tân wrth ddweud enw eu cariad, ac os oeddent yn ffrwydro, byddai’r cariad yn para hyd byth. Roedd y Celtiaid yn llosgi’r prennau yn ystod gwyliau a defodau ffrwythlondeb.

Fe soniodd William Shakespeare am y goeden afalau surion yng nghyd-destun cariad yn ‘A Midsummers Night’s Dream’ a ‘Love Labours Lost’ hefyd.

Gall coed afalau surion dyfu’n 10 metr o uchder a byw am gan mlynedd, ac mae’r dail yn ffynhonnell o fwyd i wyfynod, yn cynnwys y gwyfyn tuswog llwyd, y smwtyn gwyrdd a’r gwalchwyfyn llygadog.

Mae’n ffynhonnell fwyd wych i fyd natur; mae adar wrth eu boddau â’r ffrwythau a llygod y maes, llygod cwta a moch daear hefyd yn mwynhau porthi ar yr afalau.

Profiadau byd natur gwerthfawr i gefnogi bioamrywiaeth

Mae gwaith yn mynd rhagddo ar draws tiroedd a dyfroedd Sir Ddinbych i helpu i adfer natur, sy’n wynebu pwysau cynyddol yn sgil effeithiau dynol a newid hinsawdd.

Mae Llais y Sir wedi cael sgwrs ag Evie Challinor, Swyddog Bioamrywiaeth i ddarganfod sut mae hi wedi cyrraedd y swydd hon, sy’n cefnogi natur ar draws ein sir.

Treuliodd Evie’r rhan gyntaf o’i bywyd yn archwilio beth oedd gan awyr agored canolbarth Cymru i’w gynnig i unigolyn ifanc anturus. 

Dywedodd:  “Mae llawer o amaethyddiaeth yng nghanolbarth Cymru; mae’n wahanol iawn i fan hyn.  Mae safleoedd cadwraeth yno, ond nid oedd llawer ohonynt yn lleol i mi.  Fodd bynnag, treuliais oriau o’m bywyd cynnar yn ymgymryd ag anturiaethau amrywiol, sblasio mewn pyllau, dringo coed, dilyn afonydd; lle bynnag y gallwn i grwydro.”

Wrth ystyried ei hastudiaethau Lefel A, magodd Evie ddiddordeb mewn gyrfa yn yr awyr agored ar ôl cael ei hysbrydoli gan ei hanturiaethau yn ei blynyddoedd cynnar. 

“Mae’r byd naturiol wedi bod yn ddiddordeb bwysig i mi erioed, yn arbennig ecosystemau a chysylltedd y byd naturiol. Roedd gennyf feddwl academaidd, a’r cam nesaf naturiol i mi oedd dilyn gyrfa mewn Bioleg.  

“Yn dilyn rhywfaint o waith ymchwil, dois o hyd i gwrs Sŵoleg, a phenderfynais mai hwn oedd y cam nesaf i mi.  Mynychais Brifysgol Bangor lle treuliais 3 blynedd yn astudio Sŵoleg.  Roedd yn wych cael Eryri ac Ynys Môn ar garreg drws ar gyfer dysgu a hamdden… roedd yn Brifysgol wych.”

Mae pobl sy’n caru anifeiliaid yn aml yn tueddu i astudio Sŵoleg i gynnal eu hangerdd am gadwraeth.

Eglurodd Evie: “Credaf fod nifer o bobl yn sylweddoli ar ôl cyrraedd na ellir astudio anifeiliaid yn unig.  Mae’n rhaid dysgu am blanhigion hefyd, ac mae hynny’n wir am fy swydd bresennol.  Mae planhigion yn sylfaen i bopeth.”

“Wrth astudio fy nghwrs israddedig, ymddiddorais mewn sŵoleg gymharol, sef astudio addasiadau unigryw anifeiliaid a’u hymddygiad.  Mae hyn wedi fy arwain i lawr y llwybr anthropoleg ac esblygu, gan gynnwys ystyried sut mae anifeiliaid a phlanhigion wedi addasu i’w hamgylchiadau.   Datblygodd hyn i fod yn ddiddordeb mewn cadwraeth, a’m hysgogodd i aros a chwblhau cwrs Meistr mewn Cadwraeth a Rheoli Tir.”

Llwyddodd Evie i ennill profiad yn ystod ei chyfnod ym Mangor, gan dreulio cyfnod yn gwirfoddoli gydag Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru a Chymdeithas Eryri.

“Roedd Cymdeithas Eryri’n weithredol iawn yn yr ardal ac yn sefydliad gwych i fyfyrwyr ennill profiad â hwy.  Roeddent yn darparu cludiant, a oedd o gymorth mawr i mi fel myfyriwr heb gar.  Cefais gyfle i wneud llawer o waith rheoli cynefinoedd ymarferol o ganlyniad.

“Roedd gennyf hefyd ffrindiau a oedd yn gwneud llawer o waith â’r Ymddiriedolaeth Cadwraeth Amffibiaid ac Ymlusgiaid yn yr ardal hon, felly fe wnes i rywfaint o waith rheoli cynefinoedd iddynt yn Ynys Môn hefyd.   Treuliais amser gydag Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru hefyd, ac roeddwn yn ddiogn ffodus i gwblhau hyfforddiant arolygu llygoden bengron y dŵr gyda nhw.  Dechreuais ymgymryd â rhywfaint o waith gwirfoddol tuag at ddiwedd fy nghwrs meistr.” 

Cyn graddio gyda’i chwrs meistr, llwyddodd Evie i gael swydd gyda’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn gweithio ar draws Cymru.

“Roedd yn seiliedig ar lefel strategol; roeddent yn ceisio dod â’u cynlluniau rheoli ar gyfer eu portffolios gwahanol at ei gilydd a dechrau gwireddu eu sgyrsiau ymarferol drwy baru prosiectau â chyllid.”

“Ymunais â’r tîm i helpu â chydlynu. Roedd yn swydd wych, yn enwedig i rywun a oedd newydd adael y Brifysgol - cefais brofiadau gwerthfawr iawn.”

Yn anffodus i Evie, fel miloedd o bobl eraill, daeth y swydd hon i ben yn sgil y pandemig Covid gan iddi dderbyn diswyddiad gwirfoddol o ganlyniad i’r effaith enfawr a gafodd y cyfnod hwn ar nifer o sefydliadau gwahanol yn y DU.

Fodd bynnag, llwyddodd Evie i ddod o hyd i swydd arall yn fuan iawn o fewn adran aelodaeth Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Swydd Gaer, yn ogystal â gweithio fel ceidwad coedwig gyda chwmni arall.

Cymerodd Evie ei chamau cyntaf yn Sir Ddinbych yn fuan ar ôl iddi symud i Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy fel ceidwad yn Nyffryn Dyfrdwy. 

Yn dilyn haf yn gweithio gyda thîm Dyffryn Dyfrdwy, treuliodd y naw mis nesaf yn Loggerheads, cyn symud ymlaen i weithio i Glandŵr Cymru.

Fe esboniodd: “Roeddwn wrth fy modd â’r swydd hon am sawl rheswm, ond yn teimlo nad oedd yn rhoi digon o amser i mi ymroi i ddatblygu rhai o’r sgiliau yr oeddwn yn teimlo oedd ar goll gennyf.  Fe wnaeth fy swydd newydd fel ymgynghorydd ecolegol ar gyfer Glandŵr Cymru fy ngalluogi i ennill rhywfaint o’r profiad hwn a helpu i adfer Camlas Trefaldwyn.”

Cyfaddefodd Evie, yn dilyn blwyddyn â Glandŵr Cymru, gwelodd hysbyseb am ei swydd ddelfrydol, sef ei swydd bresennol.

Dywedodd:  “Roedd gennyf brofiad ymarferol o reoli cynefinoedd a digon o brofiad ymgynghorol, ond un peth yr oeddwn yn awyddus iawn i’w ddatblygu oedd yr arolygon rhywogaethau a chynefinoedd, sy’n rhan wobrwyol iawn o’r sector.  

“Teimlaf fod fy mod wedi gwneud cynnydd sylweddol yn fy arbenigedd arolygu drwy dreulio amser allan yn crwydro.  Mae’n gwneud i mi deimlo’n dda; rwy’n cyrraedd adref ar ddiwedd y dydd yn teimlo’n hapus.  Teimlaf fod ein prosiectau’n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol.  Mae hynny’n ffordd dda iawn o fesur bodlonrwydd rhywun mewn swydd yn fy marn i.”

Mae uchafbwyntiau Evie yn ei swydd fel Swyddog Bioamrywiaeth hyd yma’n cynnwys dod ar draws madfall ddŵr gribog am y tro cyntaf ar un o’i safleoedd gwaith, a dod ar draws pathew am y tro cyntaf hefyd.  

“Rwyf hefyd wrth fy modd yn cynnal arolygon madfall ddŵr gribog.  Rydym wedi bod yn gwirio blychau a sicrhau bod y safleoedd yn cyrraedd y safon ofynnol… rydym yn codi’r caead ac yn cael cipolwg i weld a oes unrhyw beth yno!  Mae’n hyfryd,  yn enwedig pan geir arwyddion o feddiannaeth drwy weld trwyn bach yn pipian allan”. 

Cyngor Evie i’r holl gefnogwyr natur o gwmpas sy’n awyddus i ddilyn ei olion traed yw: “ewch allan i wirfoddoli”. 

Fe esboniodd: “Mae cael eich troed yn y drws yn arwydd o angerdd.  Bydd datblygu’r cysylltiadau hynny gyda’r bobl gywir yn dysgu llawer i chi.”

A’i huchelgeisiau yn y swydd? 

“Rwy’n gweithio’n galed ar hyn o bryd i gael fy nhrwydded gyntaf, sef trwydded madfall ddŵr gribog.  Bydd ennill fy nhrwydded gyntaf yn garreg filltir enfawr i mi, a gobeithiaf y bydd mwy o’r rhain i ddod yn y dyfodol. 

“Rwyf hefyd yn awyddus i gwblhau prosiect pyllau; mae gennyf nifer o ddyheadau mewn perthynas â hyn.  Hoffwn greu pyllau newydd a rhwydwaith o bobl i rannu gwybodaeth â hwy ar draws Sir Ddinbych, a chreu adain ledaenu.

Ychwanegodd:  “Felly rwy’n cynnal llawer o arolygon ar hyn o bryd ac yn chwilio ar draws safleoedd am blanhigion ar gyfer y blanhigfa goed er mwyn eu lledaenu a sicrhau ffynhonnell hadau lleol ar ein cyfer.  Mae’n llawer o hwyl!”

Athrawon ar daith elusennol i Affrica

Yn ddiweddar, fe wnaeth tair athrawes adael Sir Ddinbych i fynd draw i dde cyfandir Affrica wrth iddynt gychwyn ar daith i gefnogi plant ag anghenion ychwanegol mewn pentref pellennig yn y mynyddoedd.

Mae Rachel Costeloe, Tina Hughes, a Kathryn Packer yn athrawon cymwysedig sy’n gweithio i dîm cynhwysiant Cyngor Sir Ddinbych ac fe aethant ar daith 8,000 o filltiroedd o Sir Ddinbych i Lesotho, gwlad a’i ffiniau yn gyfan gwbl o fewn gwlad De Affrica, yn gynharach eleni.

Rachel Costeloe, Tina Hughes, a Kathryn Packer

Fe aeth y tair athrawes ar y daith yn eu hamser sbâr ar gyfer yr elusen ‘One Day’.

Yn rhan o griw o wirfoddolwyr yn gweithio ar gyfer yr elusen, bu’r tair athrawes yn helpu plant amddifad, a rhai ag anghenion dysgu ychwanegol sydd angen lefel o ofal sy’n anodd ei darparu yn lleol heb gymorth. Yn ystod eu pythefnos yno, bu Rachel, Tina a Kathryn yn darparu hyfforddiant i ysgol leol a dwy ysgol arbennig. Fe wnaethant hefyd gynnal rhaglen gefnogaeth i’r gymuned, yn darparu cymorth i rai oedd yn agored i niwed a rhai oedd ag anghenion dysgu ychwanegol.

Wrth ymweld ag un o’r ysgolion arbennig, fe wnaethant weithio mewn partneriaeth â’r 'Lesotho Sport and Recreation Commission’ a darparu gweithgareddau chwarae a chwaraeon, yn cynnwys chwarae synhwyraidd. 

Gan fod Lesotho wedi’i gefeillio â Chymru, fe wnaeth y tîm gynnal diwrnod diwylliannol, lle bu’r tair yn cynnal Eisteddfod fechan oedd yn cynnwys dawnsio gwerin a dawnsio i gerddoriaeth gyfoes gan y band Candelas. 

Dywedodd Rachel Costeloe, Athrawes Ymgynghorol Anghenion Dysgu Ychwanegol:

“Rydw i’n teimlo’n freintiedig iawn o fod wedi cael bod yn rhan o’r tîm. Fe wnes i ddarparu hyfforddiant trawma i’r athrawon yn yr ysgolion pan aethom ni yno, ac i rieni cartref y plant amddifad. 

Alla’ i ddim diolch digon i fy nheulu a fy ffrindiau am eu holl gefnogaeth.

Mae’r holl brofiad wedi newid fy mywyd i ac rydw i’n cynllunio fy nhaith nesaf i Lesotho yn barod, a’r tro yma, fe fyddaf yn mynd â fy merch gyda mi.”

Dywedodd Tina Hughes, Athrawes Ymgynghorol Anghenion Dysgu Ychwanegol:

“Roedden ni’n ffodus iawn o gael ymweld â dwy ysgol arbennig tra oeddem ni yno – un yn Butha-Buthe a’r llall yn Leribe.

Fe fuom ni’n gweithio gydag academi chwaraeon Lesotho a rhai o’r chwaraewyr rygbi rhyngwladol i hyrwyddo sesiynau chwaraeon anabledd.

Fe fuom ni hefyd yn gweithio gyda staff addysgu, yn darparu hyfforddiant ac yn rhannu technegau ar ddatblygu cyfathrebu gan ddefnyddio byrddau craidd.”

Dywedodd Kathryn Packer, Athrawes Allgymorth Cefnogi Ymddygiad:

“Fe wnes i fynd â’r wybodaeth a’r adnoddau sydd gen i i Lesotho i ddarparu hyfforddiant 6 bricsen i’r athrawon, y plant a rhieni’r cartref.

Mae’r gemau a’r gweithgareddau’n canolbwyntio ar y cof, sgiliau motor, datrys problemau, creadigrwydd a hyblygrwydd gwybyddol.

Roedd yn brofiad anhygoel, yn fraint ac yn bleser.”

Ers dychwelyd adref, mae’r cydweithwyr wedi parhau i gefnogi’r achos o bell, ond mae ganddynt eu tair gynlluniau i ddychwelyd i Lesotho yn y dyfodol, i barhau i gefnogi’r gwaith sy’n cael ei wneud yno.

Cariad at natur yn arwain at yrfa yn y sector cefn gwlad

Mae cariad diddiwedd un dyn at natur wedi ei helpu i ddiogelu a meithrin coed a phlanhigion lleol Sir Ddinbych. 

Cafodd Llais y Sir sgwrs gyda’n Cynorthwyydd Planhigfa Goed, Sam Brown i ddysgu sut mae ei arferion diogelu natur dros y blynyddoedd wedi arwain at yrfa yn y sector awyr agored.

Ganed Sam yn Ysbyty Maelor Wrecsam, ac fe’i magwyd yn Acrefair, pentref bychan hanner ffordd rhwng Llangollen a Wrecsam.

Mae’n cofio ei fam a’i dad yn ei helpu i ddysgu am bwysigrwydd yr awyr agored yn fachgen ifanc. 

Meddai: “Mae fy rhieni wedi fy magu i garu natur, arferwn fynd i leoliadau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, gwarchodfeydd yr RSPB, Erddig (sydd ar garreg drws i ni), Castell y Waun, a Pharc Gwledig Tŷ Mawr.  Roeddwn wrth fy modd yn crwydro a cherdded yn fy esgidiau glaw ar benwythnosau ac ar ôl ysgol… datblygodd fy nghariad at natur yn gynnar iawn yn fy mywyd.

“Roeddwn yn geidwad iau ym Mharc Gwledig Tŷ Mawr gyda Chyngor Wrecsam, roeddent yn ei gynnal fel clwb mewn ffordd, dechreuais pan oeddwn i’n 8 oed a daliais i fynd nes yr oeddwn i’n 15 oed.  Roeddwn yn gwneud hyn ar ôl ysgol, felly byddwn yn newid o’m gwisg ysgol, yn mynd i lawr yno yn fy esgidiau glaw erbyn 4 o’r gloch, ac yn cymryd rhan mewn gweithgareddau gyda nhw.”

Datblygodd Sam ei sgiliau cefn gwlad fel ceidwad iau drwy garthu’r anifeiliaid, rhwydo mewn pyllau ac arolygu gloÿnnod byw yn y parc.

“Roeddwn wrth fy modd yn gwneud hyn, a datblygais rai gwerthoedd proffesiynol, fel sut i ofalu am yr anifeiliaid, bod yn gyfeillgar a sgwrsio â phobl, a dilyn hyfforddiant hefyd, megis cwrs diogelwch afonydd.

Yn yr ysgol, derbyniodd Sam ddiagnosis o Ddyspracsia wrth astudio, ond fe wnaeth ei gariad tuag at natur ei helpu drwy hyn. 

Eglurodd: “Roeddwn i’n mwynhau’r ysgol, ond doeddwn i ddim yn academaidd iawn, roeddwn yn aml yn edrych drwy’r ffenest yn gwylio’r adar a’r colomennod tu allan.  Roedd gennyf lawer mwy o ddiddordeb yn hynny na’r gwersi. 

“Ond roedd rhai o’r athrawon, gan gynnwys Miss Mills, fy athrawes wyddoniaeth, wedi sylwi ar hyn rywbryd.  Pan oedd pawb arall yn gwneud tasgau gwyddonol ymarferol, gofynnodd i mi a’m ffrindiau fynd allan i gynnal arolwg adar ar gaeau’r ysgol.  Cynhaliodd glwb garddio ar ôl ysgol hefyd, lle cawsom wneud pob mathau o bethau.”

Roedd Sam yn ystyried ei opsiynau ar ôl gorffen yr ysgol gan gynnwys gyrfa mewn Mecaneg neu Fioleg Môr, a oedd wedi bod ar ei feddwl ers yr oedd yn fachgen ifanc, ond roedd ei gariad at natur a’r cefn gwlad yn parhau i fod yn sbardun enfawr yn y cefndir.  

“Roeddwn hefyd wrth fy modd â pheirianneg a cheir, ond nid oedd gennyf sgiliau mathemateg da, felly roeddwn i’n teimlo efallai y byddai hynny wedi bod yn anodd i mi.”

Fodd bynnag, roedd ei gariad at natur yn parhau, a chyfaddefodd Sam ei fod wedi cymryd y camau cyntaf tuag at yr yrfa mae’n ei fwynhau heddiw’n sydyn iawn. 

Eglurodd: “Roeddem yn pori drwy’r cyrsiau yng Ngholeg Cambria, a dois o hyd i gwrs yng Ngholeg Llysfasi, sef Rheoli Cefn Gwlad, ac roedd Coedwigaeth a Chadwraeth yn opsiwn arall i mi hefyd.”

Cymerodd Sam ran mewn diwrnod agored yn y coleg yn gwneud rhywfaint o waith, ac roedd wrth ei fodd.  Ymunodd â cham Lefel 2 o’r cwrs a threuliodd dair blynedd yn y coleg yn gweithio i gyflawni Lefel 3.

“Cwrddais â phobl wych, ac rwy’n dal i gysylltu â nhw o bryd i’w gilydd.  Hyd heddiw, rwy’n dal i weithio gyda rhai ohonyn nhw hefyd.  Mi wnes i wirioneddol fwynhau fy amser yn y coleg.  Teimlaf fod y tiwtoriaid wedi fy ysbrydoli, ac roeddent bob amser yn barod i helpu. 

Roedd un o’i diwtoriaid yn fotanegydd, ac fe helpodd Sam i ddatblygu ei wybodaeth am blanhigion, a dysgodd sgiliau gweithio mewn cefn gwlad gan diwtor arall. 

“Pan orffennais i yn y Coleg, roeddwn rhwng dau feddwl i fynd i’r Brifysgol neu beidio, roeddwn i’n teimlo’n rhy ifanc, er bod y mwyafrif o bobl yr un oed â mi’n mynd… doeddwn i ddim yn teimlo’n barod i symud i ffwrdd o’m cartref.”

Cyfaddefodd Sam ei fod wedi chwarae â’r syniad o fynd i Brifysgol Aberystwyth neu John Moores yn Lerpwl i astudio Bioleg Môr, ond drwy ei ddiddordeb parhaus mewn natur a chefn gwlad, cafodd gyfle gwych, ac nid yw wedi edrych yn ôl ers hynny. 

“Mynychais gyfweliad am swydd fel ceidwad cefn gwlad yn nhîm Dyffryn Dyfrdwy, ni lwyddais i gael y swydd hon, ond cefais fy rhoi ar y rhestr o geidwaid wrth gefn.  Byddwn yn gweithio diwrnod gyda nhw yma ac acw yn ystod cyfnodau prysur yn plannu coed a phethau felly, felly cefais brofiad da gyda nhw.

“Roeddwn i’n gwybod fy mod yn caru’r tir, a’r bobl a’r pethau ar y tir.  Sylwais fy mod yn caru coed; mae Dyspracsia yn achosi i bobl i ddatblygu obsesiwn dros bethau.  Roeddwn i’n gallu cofio’r rhywogaethau coed brodorol yn syth, a dois i adnabod y blodau gwyllt yn dda iawn hefyd.  O oedran ifanc, roeddwn yn gwybod yng nghefn fy meddwl mai dyma’r oeddwn i wirioneddol eisiau ei wneud.”

Mae Sam yn Gristion, ac mae ei ffydd bob amser wedi bod yn bwysig iddo, ac mae natur, ynghyd â’i gredoau, yn sbardun enfawr ar gyfer ei ymrwymiad a’i waith. 

“Rwy’n angerddol iawn am natur… Rwy’n Gristion, rwy’n credu mai Duw sydd wedi creu natur a’i fod yn haeddu parch, yr anifeiliaid, a’r planhigion.  Mae’n adnodd gwych ar gyfer ein hiechyd ysbrydol, a’n iechyd cyffredinol, ac mae angen i ni gydnabod hynny a deall fod y Ddaear yn adnodd gwerthfawr, ac rwy’n awyddus i edrych ar ei hôl.”

Datblygodd Sam i fod yn arddwr angerddol pan adawodd y coleg gan dyfu planhigion gartref, ac mae’n cyfaddef mai yn ei ardd y mae hapusaf.

Treuliodd Sam gyfnod fel warden yn gofalu am aderyn prin yn nythfa’r Môr-wenoliaid Bach yng Ngronant hefyd.

“Cefais amser da iawn â’r Môr-wenoliaid Bach.  “Roeddwn wrth fy modd yn gofalu amdanynt, roeddent yn anifeiliaid hyfryd.”

Gan ddilyn ei ddyletswyddau fel warden, derbyniodd Sam ei swydd bresennol fel Cynorthwyydd Planhigfa Goed ym mis Medi 2023, ac mae wedi bod yn brysur yn defnyddio ei sgiliau i hybu planhigion lleol a phoblogaeth goed y sir ers hynny. 

“Rwyf wedi cael modd i fyw. Mae’n hyfryd cael cyfle i ddefnyddio fy sgiliau a mwynhau gwneud gwahaniaeth i rywbeth sydd mor agos at fy nghalon.”

Dyma ei gyngor i unrhyw un sy’n awyddus i ddilyn yn ei olion traed: 

“Byddwn yn argymell i bawb achub ar bob cyfle i wirfoddoli.  Ble bynnag yr ydych chi’n byw yn y sir, bydd gennych Ymddiriedolaeth Natur neu leoliad Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn lleol, yn ogystal â gwasanaeth cefn gwlad y Cyngor lleol a allai fod yn cynnig cyfleoedd i wirfoddoli.

“Hefyd, fel gwirfoddolwr, rydych yn dangos parodrwydd i wirfoddoli.  Rwyf wedi dysgu gymaint drwy wirfoddoli.  Teimlaf fy mod wedi dysgu mwy drwy wirfoddoli nag y gwnes i mewn unrhyw ran arall o’m haddysg.  Felly mae gwirfoddoli’n bwysig, ac wrth gwrs… yr ymrwymiad a’r penderfyniad i ddal ati.”  

Murlun newydd yn dod i’r Rhyl

Mae artistiaid wrthi’n rhoi’r cyffyrddiadau olaf i furlun trawiadol newydd fydd yn ymddangos ar hyd amddiffynfeydd arfordirol y Rhyl – teyrnged weledol bwerus i adfywio parhaus y dref.

Dan arweiniad yr artist a’r hwylusydd Ffion Pritchard, estynwyd gwahoddiad i bobl greadigol o bob cwr o Sir Ddinbych i gyfrannu at ymgyrch Ein Rhyl.

Wedi’i gefnogi gan Fwrdd Cymdogaeth y Rhyl – cydweithfa annibynnol sy’n cynnwys trigolion, perchnogion busnesau, gwleidyddion, swyddogion y cyngor, sefydliadau llawr gwlad a Balfour Beatty, nod y murlun yw arddangos calon a threftadaeth y dref glan môr, gan adael etifeddiaeth barhaol i genedlaethau’r dyfodol.

“Mae’r ymateb wedi bod yn anhygoel,” meddai Ffion, o Fangor.

“’Da ni wedi gweithio gydag ystod eang o grwpiau cymunedol anhygoel ac wedi gweld faint o greadigrwydd a balchder sydd yma.

“O bobl ifanc i drigolion hŷn, mae gan bawb rywbeth gwerthfawr i’w rannu. Mae’r prosiect wedi dod â phobl ynghyd mewn ffordd bwerus, sy’n caniatáu iddyn nhw fynegi eu gweledigaeth o’r Rhyl – beth mae’n ei olygu iddyn nhw, y gorffennol a’r dyfodol. Mae wedi bod yn bleser gallu helpu i arwain y broses honno.”

Bydd y murlun yn ymestyn dros hyd at 60 o unedau ac yn cael ei argraffu ar ddeunyddiau gwydn fel alwminiwm.

Ochr yn ochr â'r prif osodiad, mae gweithdai gydag ysgolion lleol, grwpiau ieuenctid a theuluoedd wedi helpu i lunio murlun bywiog sy'n adlewyrchu gorffennol, presennol a dyfodol y Rhyl.

Dywedodd Craig Sparrow, Cadeirydd Bwrdd Cymdogaeth y Rhyl: “Rydym yn hynod ddiolchgar am yr ymroddiad a'r creadigrwydd sydd wedi mynd i'r prosiect hwn. Mae wedi bod yn wych gweld y gymuned yn dod at ei gilydd, o grwpiau’r trydydd sector i artistiaid unigol, mae pawb wedi chwarae rhan.

“Mae prosiectau fel hyn yn dangos faint o dalent sydd yn y Rhyl, a sut y gall celf helpu i fynegi ein hanesion mewn ffordd ystyrlon a pharhaol. Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at weld y murlun gorffenedig.

“Fe fydd yn rhywbeth y gallwn fod yn falch ohono ac yn arddangos y gorau o'r Rhyl, i drigolion ac ymwelwyr.”

Mae cyfranogwyr wedi cynnwys Ysgol Tir Morfa, Prosiect Pobl Ifanc Gorllewin y Rhyl, Ieuenctid LHDT Viva Cymru, Brighter Futures, Willow Collective, Ysgol Bryn Hedydd, a theuluoedd drwy weithdai yn llyfrgell y dref. Bydd y prosiect yn cael ei gwblhau fis Awst.

Gan weithio ar ran Cyngor Sir Dinbych, roedd ailddatblygiad Balfour Beatty o Barêd y Dwyrain yn cynnwys cael gwared ar yr hen bromenâd a'r morgloddiau, lledu a chodi'r promenâd newydd i wella mynediad i gerddwyr a beicwyr, ac adeiladu wal gynnal concrit i leihau'r risg o lifogydd — gan amddiffyn dros 600 o eiddo yng Nghanol y Rhyl.

Cynefinoedd coll yn ôl i adfywio natur

Mae natur wedi cael hwb yn Sir Ddinbych dros y chwe blynedd diwethaf, diolch i waith prosiect i adfer cynefinoedd coll.

Nod ein Prosiect Dolydd Blodau Gwyllt a ddechreuwyd yn 2019 yw adfer a chynyddu’r cynefin hwn yn y sir, oherwydd ers y 1930au mae’r DU wedi colli 97% o’i ddolydd, ac yng Nghymru mae llai na 1% ar ôl. Mae’r golled hon wedi cael effaith fawr ar natur a chymunedau.

Mae’r prosiect hefyd yn rhan o’n hymgyrch ehangach Caru Gwenyn, sy’n cefnogi gwaith i adfer niferoedd gwenyn a phryfed peillio eraill ledled y sir.

Rhwng mis Mawrth a mis Awst ni fydd ein dolydd yn cael eu torri fel arfer, ar wahân i ymyl bychan o gwmpas pob safle, fel bod y blodau’n gallu hadu ac i sicrhau bod y dolydd yn darparu’r gorau i fywyd gwyllt.

Torrir y glaswellt ar y safleoedd a’i gasglu i helpu i wneud y pridd yn llai ffrwythlon a chreu pridd sy’n llai maethlon, sy’n angenrheidiol er mwyn i flodau gwylltion a glaswellt brodorol ffynnu.

Mae hadau glaswellt a blodau gwylltion sydd wedi’u casglu o ardaloedd o amgylch y sir wedi’u defnyddio i wella ein dolydd. Mae rhai o’r hadau hefyd wedi’u tyfu yn ein planhigfa goed i gynhyrchu egin-blanhigion i’w plannu. Mae defnyddio hadau lleol yn unig yn sicrhau bod y planhigion sy’n tyfu wedyn yn addas yn enetig i Sir Ddinbych ac am fod o’r budd mwyaf i fioamrywiaeth yn yr ardal.

Yma, mae Llais y Sir yn edrych yn ôl ar rai o uchafbwyntiau’r prosiect sydd wedi bod o fudd i blanhigion a bywyd gwyllt ledled Sir Ddinbych.

Yn ystod 2021 cofnododd tîm Bioamrywiaeth rywogaeth yr oedd ei niferoedd yn gostwng yn genedlaethol ar safle Beach Road West Prestatyn.

Enw’r planhigyn yw Tafod y Bytheiad (Cynoglossum officinale) a dim ond 18 o weithiau mae’r planhigyn hwn wedi ei gofnodi yn Sir Ddinbych o fewn y 116 mlynedd diwethaf.

Cymerwyd hadau o’r safle i blanhigfa goed y Cyngor a diolch i ymdrechion y staff, eginodd planhigion newydd i’w plannu ar safleoedd dolydd arfordirol eraill i helpu i ehangu eu gwasgariad yn Sir Ddinbych.

Yn 2021 tyfwyd y Ffacbysen Ruddlas, rhywogaeth o blanhigyn blodeuol sy’n perthyn i’r teulu Fabaceae, ar un o’r safleoedd a reolir gan dîm Bioamrywiaeth. Ers 2019 hwn yw’r unig le yng Nghymru lle cofnodwyd y blodyn yn tyfu’n wyllt.

Yn ystod mis Mehefin casglodd staff ychydig o hadau o’r Ffacbysen Ruddlas. Aethpwyd â’r rhain yn ôl i blanhigfa goed y Cyngor yn Llanelwy i’w tyfu ar y safle yno i roi hwb i niferoedd y planhigyn, sy’n prinhau.

Defnyddiwyd dull organig arloesol yn ogystal yn 2021 i geisio rheoli hyd y glaswellt ar ddôl yn Ninbych.

Rhoddwyd hadau’r Gribell Felen a ganfuwyd yn lleol ar y safle. Mae’r gribell felen yn blanhigyn parasitig sy’n defnyddio gwreiddiau glaswellt a phlanhigion eraill i ddwyn eu maeth. Mae hyn yn gwanhau’r glaswellt yn y ddôl, sy’n caniatáu i fwy o flodau gwylltion brodorol ymsefydlu yno.

Yn ystod tymor 2022 archwiliodd tîm Bioamrywiaeth y safle a gwelwyd gostyngiad yn hyd y glaswellt a chynnydd mewn blodau gwylltion.  Mae’r prawf llwyddiannus yn golygu bod mwy o fwyd i bryfed peillio a’u hysglyfaethwyr.

Daeth menter ‘Caru Gwenyn’ i fri yn 2023 ar ôl i dîm Bioamrywiaeth ganfod preswylydd newydd ar ddôl yn Rhuthun.

Daethpwyd o hyd i wenynen durio lwydfelen fenywaidd yn gorffwys mewn nyth ar y safle. Eheda’r wenynen hon yn y gwanwyn gan arddangos mwng oren a choch llachar, a gan ei bod yn bwydo ar neithdar amrywiaeth o flodau mae dolydd blodau gwylltion yn gynefin delfrydol iddi.

Gwelir gwenyn turio llwydfelyn fel arfer rhwng mis Mawrth a mis Mehefin ac maent yn gyffredin yng nghanolbarth a deheubarth ynys Prydain. Roedd hyn yn dangos sut mae safleoedd dynodedig yn rhoi hwb i fyd natur yn lleol drwy ddarparu planhigion i drychfilod sy’n peillio a glaswellt iddynt ei fwyta.

Yn ogystal, canfu’r tîm degeirian bera y tymor hwn ar ddau safle arfordirol ym Mhrestatyn – y cyntaf a gofnodwyd yno.

Y llynedd canfuwyd tegeirian bera yn fewndirol – ar ddôl yn Rhuthun – sy’n dangos bod y rhwydwaith o ddolydd yn dechrau helpu adferiad natur o ddifrif.

Eleni canfuwyd tegeirianau gwenynog ychwanegol ar ddôl yn Ninbych, sy’n dangos bod y dolydd yn gweithio fel priffordd gyfunol i blanhigion, pryfed ac anifeiliaid allu symud drwy’r sir, gan gynyddu bioamrywiaeth ar eu ffordd.

Mae tegeirianau yn cynhyrchu hadau sy’n eithriadol o fach (hefyd yn cael eu galw’n hadau llwch). Mae’n rhaid i’r hadau yma ddod i gysylltiad gyda math arbennig o ffyngau mycorhisol a fydd yn eu helpu i egino a blaguro’n gryf. Mae pob tegeirian yn dueddol o gael y berthynas honno â ffwng mycorhisol penodol, felly os nad yw cyflwr y pridd yn iawn ar gyfer y ffwng, ni fydd y tegeirianau’n tyfu. Mae atgyfodiad y tegeirianau’n dangos bod y prosiect yn 2025 yn mynd i’r cyfeiriad iawn, a bod y dolydd yn parhau â’u siwrnai i adfer natur.

Mae Sir Ddinbych yn Gweithio yn helpu trigolion i oresgyn rhwystrau i gyflogaeth

Mae Sir Ddinbych yn Gweithio yn darparu cefnogaeth wedi'i theilwra i drigolion ledled y sir sy'n wynebu rhwystrau i gyflogaeth, gan gynnwys hyder isel, pryder, a phrofiad gwaith cyfyngedig. Trwy fentora, cyfleoedd gwirfoddoli, a datblygu sgiliau, mae'r gwasanaeth yn helpu unigolion i feithrin hyder a symud yn agosach at eu nodau.

Un enghraifft o'r gefnogaeth hon yw Derek, a gafodd ei gyfeirio at Sir Ddinbych yn Gweithio drwy'r Ganolfan Waith ychydig flynyddoedd yn ôl. Ar y pryd, roedd Derek yn profi hyder isel, pryder, ac nid oedd ganddo'r sgiliau a'r profiad sydd eu hangen i ymuno â'r gweithlu.

Gyda chanllawiau gan dîm Sir Ddinbych yn Gweithio a thrwy leoliad gwirfoddoli yn Warws Sant Cyndeyrn, mae Derek wedi gwneud cynnydd sylweddol. Mae bellach yn gweithio'n weithredol tuag at yrfa mewn cefnogaeth TG neu weinyddiaeth.

Dywedodd Derek, cyfranogwr Sir Ddinbych yn Gweithio:

“Ar un adeg roeddwn i’n hynod o swil, gyda phryder difrifol a dim hyder.

“Doeddwn i byth yn meddwl y byddwn i’n cyrraedd lle rydw i nawr, ond gyda chefnogaeth gan Sir Ddinbych yn Gweithio a thrwy wirfoddoli, rydw i wedi goresgyn cymaint o rwystrau.

“Rwy’n gwybod y byddai’r fi iau yn falch o ba mor bell rydw i wedi dod.”

Meddai’r Cynghorydd Jason McLellan, Arweinydd Cyngor Sir Ddinbych ac Aelod Arweiniol Twf Economaidd a Threchu Amddifadedd:

“Mae taith Derek yn enghraifft wych o’r effaith gadarnhaol y gall Sir Ddinbych yn Gweithio ei chael ar fywydau pobl.

“Mae’n ymwneud â mwy na dim ond dod o hyd i swydd, mae’n ymwneud â helpu pobl i ddatgloi eu potensial, goresgyn rhwystrau personol, a theimlo’n hyderus yn eu dyfodol.

“Rydym yn falch o gefnogi trigolion fel Derek ar eu taith tuag at gyflogaeth.”

Mae Derek yn parhau i feithrin ei sgiliau a’i brofiad trwy wirfoddoli ac mae’n benderfynol o sicrhau rôl amser llawn yn y dyfodol agos.

Mae ei daith yn rhan o ymgyrch ehangach “Mae Gwaith yn Gweithio” Tîm Anableddau Cymhleth ac Iechyd Meddwl Sir Ddinbych yn Gweithio, sy’n tynnu sylw at yr effaith gadarnhaol y gall gweithio, neu gymryd camau tuag at waith, ei chael ar fywydau pobl. Boed yn gwella lles, ennill hyder, cwrdd â phobl newydd, neu ddysgu sgiliau newydd, mae’r ymgyrch yn rhannu straeon go iawn o bob cwr o Sir Ddinbych i ysbrydoli eraill.

Mae Sir Ddinbych yn Gweithio yn wasanaeth am ddim sy’n helpu trigolion i gael mynediad at hyfforddiant, dod o hyd i waith, ac adeiladu hyder yn eu chwiliad am swydd. Gall unrhyw un sy’n chwilio am gymorth gysylltu drwy ymweld â’n gwefan.

Mae Sir Ddinbych yn Gweithio yn cael ei ariannu’n rhannol drwy Raglen Cymunedau am Waith a Mwy Llywodraeth Cymru, sy’n cefnogi’r bobl sy’n wynebu’r anfantais fwyaf yn y farchnad lafur i oresgyn y rhwystrau sy’n eu hatal rhag cael gwaith.

Ariennir Sir Ddinbych yn Gweithio yn rhannol gan Lywodraeth y DU.

Dros 100 o bobl yn mynychu sesiynau pwyso carafanau

Gwelodd y timau safonau masnach o Sir Ddinbych a Chonwy dros 100 o bobl yn eu sesiynau pwyso carafanau a rhoi cyngor am ddim dros yr haf.

Cynhaliwyd pedair sesiwn rhwng mis Mehefin a mis Awst ar y bont bwyso ar yr A525 rhwng Rhuddlan a Llanelwy, roedd y sesiynau’n cynnig cyfle i breswylwyr ac ymwelwyr ddysgu mwy am y peryglon o orlwytho carafanau i’w hunain a defnyddwyr eraill y ffordd.

Yn dilyn cynnydd mewn digwyddiadau traffig yn ymwneud â charafanau teithiol a chartrefi modur ar yr A55, dechreuwyd y prosiect dros chwe blynedd yn ôl ac mae wedi gweld mwy o bobl yn mynychu’r sesiynau o flwyddyn i flwyddyn.

Mae’r sesiynau hyn nid yn unig wedi cael eu defnyddio i rybuddio a hysbysu preswylwyr, ond hefyd i hyfforddi Swyddogion Safonau Masnach Sir Ddinbych a Chonwy.

Dywedodd y Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio:

“Yn dilyn llwyddiant sesiynau cyhoeddus tebyg yn y gorffennol, penderfynwyd y byddai’n ddefnyddiol cynnal y sesiynau hyn unwaith eto.

“Roedd yr adborth a gafwyd gan y preswylwyr a’r ymwelwyr a oedd yn bresennol yn y sesiynau am ddim yn gadarnhaol iawn ac mae’n bwysig bod y cyhoedd yn ymwybodol o’r peryglon posibl wrth orlwytho eu carafanau neu faniau gwersylla”.

I gael rhagor o wybodaeth am dîm safonau masnach y cyngor neu i gysylltu â ni, ewch i’n gwefan.

Annog pobl ifanc i hawlio eu cynilion

Gallai nifer o oedolion ifanc yn Sir Ddinbych fod â chyfartaledd o £2,200 yn aros amdanynt yn eu cyfrif Cronfa Ymddiriedolaeth Plant heb eu hawlio.

Cyflwynwyd Cronfeydd Ymddiriedolaeth Plant gan Lywodraeth y DU yn 2005. Agorwyd cyfrifon ar gyfer bron 6 miliwn o blant a anwyd yn y DU rhwng 1 Medi 2002 a 2 Ionawr 2011.

Mae bron hanner nifer y Cronfeydd Ymddiriedolaeth Plant yng Nghymru heb eu hawlio o hyd. Yn ôl y Share Foundation, mae oddeutu 1240 o gyfrifon heb eu hawlio o hyd yn Sir Ddinbych.

Gall pobl ifanc 16 oed neu’n hŷn gymryd rheolaeth o’u Cronfa Ymddiriedolaeth Plant eu hunain, er na ellir tynnu’r arian o’r gronfa tan fyddant yn 18 oed. Gall teuluoedd barhau i dalu hyd at £9,000 y flwyddyn yn ddi-dreth i’r Gronfa Ymddiriedolaeth Plant tan fydd y cyfrif yn aeddfedu.  Mae’r arian yn aros yn y cyfrif tan fydd y plentyn yn ei dynnu allan neu yn ei ail-fuddsoddi i mewn i gyfrif arall. Os nad oedd rhiant neu warcheidwad wedi gallu agor cyfrif i’w plentyn, bu i’r llywodraeth agor cyfrif cynilo ar ran y plentyn.

Bydd pob unigolyn 16 oed yn cael gwybodaeth am sut i ddod o hyd i’w Cronfa Ymddiriedolaeth Plant gan Gyllid a Thollau Ei Fawrhydi gyda’u llythyr Yswiriant Gwladol.  Os oes unrhyw un yn ansicr am eu sefyllfa, yna dylent wirio gyda’u banc neu gymdeithas adeiladu. Fel arall, gall oedolion ifanc a rhieni chwilio ar www.gov.uk/child-trust-funds i ddod o hyd i ble mae eu Cronfa Ymddiriedolaeth Plant yn cael ei gadw.

Dywedodd y Cynghorydd Delyth Jones, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol:

“Hoffwn annog yr holl bobl ifanc sy’n gymwys i wirio eu cyfrifon a hawlio yr hyn sy’n eiddo iddynt. Gellir symud y buddsoddiad i ISA oedolyn neu ei ddefnyddio ar gyfer eu haddysg, tai neu wersi gyrru.

Byddwn yn annog pobl ifanc i ddefnyddio’r adnodd ar-lein i’w olrhain, neu i rieni plant yn eu harddegau i siarad â nhw i sicrhau eu bod yn ymwybodol o’u Cronfa Ymddiriedolaeth Plant. Gallai hyn wneud gwahaniaeth gwirioneddol i’w cynlluniau ar gyfer eu dyfodol yn enwedig mewn cyfnod pan fo arian yn dynn.”

Bu i’r cynllun Cronfa Ymddiriedolaeth Plant gau ym mis Ionawr 2011 a bu i Gyfrifon Cynilo Unigol (ISA) Plant gymryd eu lle.

I gael rhagor o wybodaeth am Gronfeydd Ymddiriedolaeth Plant, ewch i www.gov.uk/child-trust-funds. Fel arall, ewch i https://www.meiccymru.org/do-you-have-money-hiding-in-a-child-trust-fund, anfonwch neges destun at 07943 114449 neu ffoniwch 080880 23456.

Wythnos Credyd Pensiwn

Mae Credyd Pensiwn yn gwneud mwy na darparu cymorth ariannol uniongyrchol – mae'n datgloi ystod o gymorth a allai arbed cannoedd o bunnoedd i bensiynwyr cymwys bob blwyddyn.*

Pedair ffordd y mae Credyd Pensiwn yn helpu pensiynwyr i gynilo:

• Costau tai: Gallai Credyd Pensiwn helpu i leihau eich costau tai. Gallai pensiynwyr cymwys hefyd fod yn gymwys i gael Gostyngiad Treth Cyngor i ostwng eu bil treth gyngor, Budd-dal Tai os ydynt yn rhentu, neu Gymorth ar gyfer Llog Morgais os ydynt yn berchen ar eu cartref.
• Biliau ynni: Gall Credyd Pensiwn agor mynediad at gymorth ynni ychwanegol. Gallai pensiynwyr cymwys dderbyn y Gostyngiad Cartref Cynnes i leihau costau trydan a Thaliadau Tywydd Oer yn ystod cyfnodau arbennig o oer.
• Iechyd a lles: Gall Credyd Pensiwn ddarparu mynediad at wasanaethau hanfodol am ddim y GIG. Mae hyn yn cynnwys triniaeth ddeintyddol a chymorth gyda chostau cludo ar gyfer apwyntiadau ysbyty.
• Trwydded Deledu: Mae pensiynwyr 75 oed neu'n hŷn sy'n gymwys i gael Credyd Pensiwn yn gymwys i gael trwydded deledu am ddim.

Os ydych chi’n ymwybodol o bensiynwyr allai elwa neu allai fod yn gymwys i dderbyn Credyd Pension, ond nad ydynt yn ymwybodol o’r gefnogaeth ychwanegol, rhannwch y negeseuon hyn gyda nhw.

I gael fwy o wybodaeth, ewch wefan gov.uk i gael manylion llawn ac i wneud cais.

*Mae meini prawf cymhwysedd yn berthnasol. Mae gan Credyd Pensiwn ddwy ran – Credyd Pensiwn Gwarantedig a Chredyd Pensiwn Cynilo. Efallai y byddwch yn gallu cael un neu'r ddwy ran yn dibynnu ar eich amgylchiadau. Gall y math o Gredyd Pensiwn rydych yn ei gael effeithio ar ba fudd-daliadau pasbort rydych chi'n eu cael yn awtomatig.

Cefnogaeth gwirfoddolwyr yn cael ei chydnabod yn genedlaethol ar gyfer gerddi hanesyddol

Mae cynllun gwobrau cenedlaethol wedi cydnabod ymdrechion gwirfoddolwyr i gefnogi safle hanesyddol yn y Rhyl.

Tynnwyd sylw at waith Cymdeithas Preswylwyr De-orllewin Canol y Rhyl i gefnogi Gerddi Botaneg y Rhyl yn ddiweddar yng Ngwobrau Cymru yn ei Blodau 2025.

Mae'r grŵp o wirfoddolwyr yn gweithio i gefnogi ffyniant a thwf parhaus y safle hanesyddol hwn yn y dref sy'n eiddo i Gyngor Sir Dinbych ac yn cael ei gefnogi gan Wasanaethau Stryd y Cyngor.

Cafodd Gerddi Botaneg y Rhyl eu sefydlu ym 1878 pan werthwyd y gerddi am y tro gyntaf, gan arddangos ardal yn llawn gwahanol rywogaethau o goed, phlanhigion a phwll lili. Ym 1928 agorwyd cyfleusterau newydd i'r cyhoedd, fel y cyrtiau tennis.

Cydnabuwyd gwirfoddolwyr am eu cefnogaeth i'r gerddi yn 2008 pan gawson nhw Wobr y Frenhines am Wasanaeth Gwirfoddol yn 2008 am eu gwaith yn ymwneud ag adfer a rheoli'r gerddi.

Yn 2017 gwnaeth Iarll ac Iarlles Wessex ymweld â'r Gerddi Botaneg hefyd i gwrdd â'r bobl sy'n gweithio i amddiffyn ac ehangu'r safle a phlannwyd coeden gas gan fwnci yno.

Cafodd Gwirfoddolwyr Gerddi Botaneg y Rhyl eu cynnwys yng ngwobrau’r Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol a Chymru yn ei Blodau, ‘Eich Cymdogaeth Chi’ 2025. Mae’r maes hwn yng nghystadleuaeth Cymru yn ei Blodau yn gynllun i grwpiau garddio gwirfoddol cymunedol sy’n canolbwyntio ar lanhau a gwneud eu hardaloedd lleol yn fwy gwyrdd.

Dyfarnodd beirniaid Cymru yn ei Blodau ddosbarthiad Lefel 2 ‘Gwella’ i’r tîm ar gyfer 2025.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant Cyngor Sir Ddinbych: “Mae’n wych gweld y gwirfoddolwyr hyn yn cael eu cydnabod gan Gymru yn ei Blodau am y gwaith caled maen nhw’n ei wneud ar safle mor bwysig i’r Rhyl, o flwyddyn i flwyddyn. Mae eu hymrwymiad a'u hymroddiad i’r Gerddi Botaneg yn sicrhau bod darn hanfodol o hanes y dref yn parhau i ffynnu ac maen nhw'n haeddu'r gydnabyddiaeth hon am eu hymdrechion.

Paratoi ar gyfer Storm Amy

Mae'r MET Office wedi cyhoeddi rhybuddion tywydd melyn gan fod disgwyl i Storm Amy ddod â gwynt cryf a glaw trwm i rannau o'r Alban, gogledd-orllewin Lloegr a gogledd Cymru tan dydd Sadwrn (4 Hydref).

Gall tywydd eithafol effeithio ar y rhwydwaith trydan, dyma sut allwch chi baratoi ar gyfer toriad pŵer:

1. Gwnewch yn siŵr bod gennych chi rif y llinell gymorth genedlaethol ar gyfer argyfyngau, sef 105 – beth am roi’r rhif ar yr oergell neu ei arbed fel rhif cyswllt ar eich ffôn symudol? Rhowch wybod am unrhyw doriad pŵer ar unwaith a byddwn ni’n anfon negeseuon testun neu’n gadael neges i chi gyda’r wybodaeth ddiweddaraf tra bydd ein peirianwyr yn ceisio adfer y pŵer. 

2. Sicrhewch fod gennych chi dortsh batri neu dortsh troi â llaw wedi ei gadw mewn man hwylus er mwyn i chi allu edrych ar y bocs ffiws a mynd o un ystafell i'r llall yn ddiogel. 

3. Byddwch yn wyliadwrus o linellau pŵer sydd wedi syrthio, efallai eu bod nhw wedi syrthio oherwydd eira trwm felly byddwch yn ofalus wrth fentro allan o’ch cartrefi.  Dylech chi gymryd bod trydan yn fyw ynddynt bob amser, a rhowch wybod amdanynt ar unwaith drwy ffonio 105. 

4. Cadwch eich ffôn symudol wedi’i wefru’n llawn– bydd hyn yn eich galluogi i ffonio am gymorth os oes angen. Efallai ei bod hi’n syniad cael ffôn analog hefyd, gan nad yw hwn yn rhedeg oddi ar y prif gyflenwad trydan. 

5. Cadwch y gwres yn y tŷ – os ydych chi’n cael toriad pŵer, mae’n bosibl na fydd eich gwres chi’n gweithio felly gwnewch yn siŵr bod gennych chi flancedi ychwanegol ger llaw a chaewch y ffenestri, y bleindiau, a’r llenni er mwyn cadw'r gwres yn y tŷ. 

Mae gennym ni Gofrestr Gwasanaethau Blaenoriaeth ar gyfer cwsmeriaid fydd angen cymorth ychwanegol yn ystod toriad trydan. Rhagor o wybodaeth ar gael yma. 

Cliciwch yma i gael yr wybodaeth ddiweddaraf am doriadau trydan yn eich ardal chi, neu ewch i’n tudalen X/Trydar @spenergynetwork. 

Disgyblion Llanelwy yn dysgu am anifail a arferai fod yn gyffredin

Mae disgyblion ysgolion cynradd yn parhau i ddysgu am anifail brodorol a arferai fod yn gyffredin yng Nghymru.

Mae tîm Bioamrywiaeth Cyngor Sir Ddinbych, ar y cyd ag Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru, yn cynnal nifer o sioeau teithiol mewn ysgolion i helpu’r plant i ddysgu mwy am afancod a’u cynefinoedd naturiol.

Mae’r sesiynau hyn, sy’n cael eu cynnal mewn nifer o ysgolion, yn rhan o brosiect cyffredinol cyfredol y tîm Bioamrywiaeth i letya teulu o afancod Ewrasiaidd mewn llecyn caeëdig diogel 24 erw yng Ngwarchodfa Natur Green Gates, fel rhan o gynllun 5 mlynedd.  Yn amodol ar gael trwydded gan Gyfoeth Naturiol Cymru, hwn fyddai’r prosiect cyntaf ar gyfer afancod mewn llecyn caeëdig yng Ngogledd Cymru.

Yn ddiweddar bu’r tîm yn ymweld ag Ysgol Fabanod Llanelwy a rhoddwyd cyflwyniad ar afancod a’u hecoleg, cyn mynd y tu allan i fynd i’r afael ag adeiladu caban gan orffen gyda chreu masgiau afancod a thasgau taflenni lliwio.

Diweddariad mis Hydref – Gwaith cynnal a chadw ffyrdd

Mae ein tîm Priffyrdd wrthi’n cwblhau gwaith cynnal a chadw ar draws y sir.

Rydym yn gyfrifol am gynnal a chadw 1,400 cilomedr o ffyrdd yn Sir Ddinbych. Mae ein timoedd yn cwblhau rhaglen waith rheolaidd i gynnal a gwella ein ffyrdd, sy’n amrywio o drwsio tyllau yn y ffyrdd i brosiectau ail wynebu ffyrdd.

Mae’n bosibl y bydd angen cau ffyrdd er mwyn cwblhau gwaith trwsio, draenio a gwaith cefnogol arall.

Isod mae rhestr o waith Priffyrdd ar gyfer mis Medi:

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol dros yr Amgylchedd a Thrafnidiaeth, "Mae ein timau Priffyrdd yn gweithio'n rheolaidd drwy gydol y flwyddyn i gynnal a chadw'r ffyrdd ledled y sir. Hoffwn ddiolch i drigolion am eu hamynedd a'u cefnogaeth y mis hwn wrth i ni gwblhau'r gwaith pwysig hwn."

Gall dyddiadau gwaith newid oherwydd y tywydd neu ffactorau allanol eraill.

Am yr holl wybodaeth am waith ar draws ffyrdd Sir Ddinbych, gan gynnwys gwasanaethau eraill y Cyngor a chwmnïau cyfleustodau, ewch i'r ddolen hon am ragor o wybodaeth.

Rhaglen Ceidwaid Ifanc

Yr haf hwn, mae Tîm Ceidwaid Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy wedi ehangu’r rhaglen Ceidwaid Ifanc i gynnwys grŵp Ieuenctid+ ar gyfer oedolion ifanc 18-25 oed.

Fe fydd y grŵp newydd yma o Geidwaid Ieuenctid+ yn cael eu hyfforddi i helpu tîm y ceidwaid i gynnal arolygon o amgylch Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy. Fe fydd sesiynau gwirfoddoli yn cynnwys 4 sesiwn hyfforddi y flwyddyn gan ddysgu sgiliau arbenigol i gynnal arolygon ecolegol. Yna fe fydd y cyfranogwyr yn cael eu hannog i gynnal arolygon annibynnol drwy gydol y flwyddyn i fwydo’r data yn ôl i dîm y Ceidwaid.

Dylai unrhyw un sydd awydd ymuno e-bostio Imogen Hammond imogen.hammond@sirddinbych.gov.uk.

Helpwch i siapio dyfodol Y Rhyl

Mae newidiadau mawr ar y gweill yn y Rhyl, gyda £20 miliwn o gyllid adfywio i’w fuddsoddi dros y 10 mlynedd nesaf.

Mae Bwrdd Cymdogaeth Y Rhyl wedi cael ei sefydlu er mwyn arwain y gwaith cyffrous, gan ddod â thrigolion lleol, busnesau, ymwelwyr, grwpiau gwirfoddol a lleisiau’r gymuned ynghyd er mwyn siapio gweledigaeth newydd feiddgar ar gyfer y dref.

Mae nhw eisiau clywed eich barn CHI!.

Cliciwch ar y ddolen i gwblhau arolwg byr er mwyn cael mynegi barn >>> https://www.surveymonkey.com/r/EinRhyl

Gallwch ddarllen mwy am waith y Bwrdd a gweld y newyddion ddiweddaraf ar wefan y Cyngor.

Hysbysiad o Etholiad

Cynhelir etholiadau ar gyfer un cynghorydd sir ac un cynghorydd tref ar gyfer Ward Canol Prestatyn ar ddydd Iau, 17 Gorffennaf.

Mae gwybodaeth lawn ar wefan y Cyngor.

Darganfod Sir Ddinbych...

Eisiau darganfod mwy o Sir Ddinbych?

Beth am gael ysbrydoliaeth o'n mapiau cerdded a beicio am syniadau newydd o leoedd i ymweld â nhw.

Am fwy o ysbrydoliaeth ar weithgareddau yn Sir Ddinbych a'r cyffiniau ewch i - https://www.northeastwales.wales/cy/ 

Awydd dysgu rhywbeth newydd?

Mae’r cynllun Llysgennad Twristiaeth Sir Ddinbych, yn gwrs hyfforddiant ar-lein am ddim i wella eich gwybodaeth am y sector twristiaeth yn Sir Ddinbych.

Mae 14 modiwl i ddewis ohonynt ar amrywiaeth o themâu gan gynnwys cerdded, becio. bwyd, celfyddydau, arfordir, hanes a thwristiaeth gynaliadwy.

Gwyliwch ein ffilm fer sy’n sôn am y cwrs.

Ewch i www.llysgennad.cymru a chychwyn arni heddiw.

Mwy o ardaloedd i dderbyn cymorth Dechrau’n Deg yn Sir Ddinbych

Mae mwy o ardaloedd yn Sir Ddinbych am dderbyn cymorth drwy gynllun gofal plant Dechrau’n Deg.

Mae’r ardaloedd ychwanegol yn cynnwys y Rhyl, Prestatyn, Gallt Melyd, Rhuddlan, Dyserth, Dinbych, Corwen, Llangollen, Llandrillo a Llanfair DC, ac mae’n berthnasol i deuluoedd sydd â phlentyn a gafodd ei ben-blwydd yn 2 oed rhwng 1 Medi 2024 a 31 Awst 2025.

Mae ehangu’r cynllun yn golygu y bydd teuluoedd yn yr ardaloedd newydd yn gymwys am 12 awr a hanner o ofal plant wedi’i ariannu yn ystod tymor yr ysgol. Gyda mwy o leoliadau yn cynnig Gofal Plant Dechrau'n Deg wedi'i ariannu, a chodau post newydd yn cael eu hychwanegu'n rheolaidd, anogir teuluoedd i wirio eu cod post gan ddefnyddio'r gwiriwr cod post ar y wefan.

Mae Dechrau’n Deg Sir Ddinbych yn rhaglen a ariennir gan Lywodraeth Cymru. Nod y rhaglen yw helpu plant i gael y cychwyn gorau posibl mewn bywyd er mwyn eu twf a’u datblygiad yn y dyfodol.

Meddai’r Cynghorydd Diane King, Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Theuluoedd:

“Bydd yr ehangiad diweddaraf hwn i gynllun Dechrau’n Deg yn golygu y bydd mwy o deuluoedd Sir Dinbych bellach yn gallu cael mynediad at ddarpariaeth gofal plant am ddim. Mae’r cymorth hwn o fudd mawr i rieni a theuluoedd.

Gall preswylwyr yn yr ardaloedd newydd wirio a yw eu cod post yn gymwys gyda’r gwiriwr cod post.”

Am fwy o wybodaeth, ewch i: https://www.denbighshire.gov.uk/cy/gofal-plant-a-rhianta/teuluoedd-yn-gyntaf-a-dechraun-deg/dechraun-deg.aspx

Diweddariad mis Medi – Gwaith cynnal a chadw ffyrdd

Mae ein tîm Priffyrdd wrthi’n cwblhau gwaith cynnal a chadw ar draws y sir.

Rydym yn gyfrifol am gynnal a chadw 1,400 cilomedr o ffyrdd yn Sir Ddinbych. Mae ein timoedd yn cwblhau rhaglen waith rheolaidd i gynnal a gwella ein ffyrdd, sy’n amrywio o drwsio tyllau yn y ffyrdd i brosiectau ail wynebu ffyrdd.

Mae’n bosibl y bydd angen cau ffyrdd er mwyn cwblhau gwaith trwsio, draenio a gwaith cefnogol arall.

Isod mae rhestr o waith Priffyrdd ar gyfer mis Medi :

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol dros yr Amgylchedd a Thrafnidiaeth, "Mae ein timau Priffyrdd yn gweithio'n rheolaidd drwy gydol y flwyddyn i gynnal a chadw'r ffyrdd ledled y sir. Hoffwn ddiolch i drigolion am eu hamynedd a'u cefnogaeth y mis hwn wrth i ni gwblhau'r gwaith pwysig hwn."

Gall dyddiadau gwaith newid oherwydd y tywydd neu ffactorau allanol eraill.

Am yr holl wybodaeth am waith ar draws ffyrdd Sir Ddinbych, gan gynnwys gwasanaethau eraill y Cyngor a chwmnïau cyfleustodau, ewch i'r ddolen hon am ragor o wybodaeth.

Diwrnod y Llynges Fasnachol

Mae Cyngor Sir Ddinbych yn talu teyrnged i'r rhai sydd wedi gwasanaethu yn y llynges fasnachol ar Ddiwrnod y Llynges Fasnachol.

Yn cael ei ddathlu'n flynyddol ar Fedi 3, mae Diwrnod y Llynges Fasnachol yn anrhydeddu aberthau morwyr y gorffennol a'r presennol.

I goffáu, bydd baner y Lluman Goch yn chwifio y tu allan i Neuadd y Sir i nodi'r achlysur.

Gwaith Cynnal a Chadw Cylchol ar yr A525 a’r A547

Mae Cyngor Sir Ddinbych yn bwriadu ymgymryd â gwaith cynnal a chadw cylchol ar Ffordd Ddeuol yr A525 rhwng Cylchfan Talardy a chylchfan Bryn Cwybyr a’r A547 Ffordd Abergele ar y dyddiadau sydd wedi’u nodi isod.  Bydd y gwaith yn cael ei wneud rhwng 7pm a 6am ac yn cymryd 3 noson i’w wneud.  Bydd y gwaith yn cynnwys torri gwair, strimio, casglu sbwriel ac ysgubo’r ffordd.

Er mwyn sicrhau bod y gwaith yn cael ei wneud yn ddiogel, bydd yr A525 a’r A547 ar gau i bob cerbyd a cherddwr ar y dyddiadau isod:

 Dydd Llun a Dydd Mawrth 15eg a 16eg Medi Ffordd ar Gau– A525 Talardy - KFC

• Dydd Mercher a Dyd Iau 17eg a 18eg Medi - A525 Ffordd osgoi Rhuddlan
• Dydd Llun 22ain Medi -  A547 – Ffordd Abergele -Cylchfan Borth to Ffin yr Ardal

 Bydd yna arwyddion ar gyfer y llwybr gwyro amgen i bob rhan o’r ffordd fydd ar gau.

Mae Cyngor Sir Ddinbych yn ymddiheuro am unrhyw anghyfleustra y gallai hyn ei achosi ac yn gwerthfawrogi eich amynedd a’ch cydweithrediad yn ystod y cyfnod hwn.

Helyg yn hybu tyfiant mewn gwarchodfa natur

Symbol naturiol o adfywiad yw helpu twf gwarchodfa natur newydd.

Mae coed helyg a gafodd eu tyfu o hadau ym mhlanhigfa goed lleol Cyngor Sir Ddinbych, yn Llanelwy, wedi gwneud eu ffordd i gartref awyr agored newydd.

Bydd dros 500 o goed helyg yn cael eu plannu o amgylch ardaloedd tir gwlyb, yng Ngwarchodfa Natur Green Gates.

Helyg yw un o’r coed sy’n tyfu gyflymaf a gall symboleiddio adferiad, anfarwoldeb a hyfywedd. Hefyd yn y gorffennol, byddai pobl yn cnoi’r rhisgl i helpu trin clefydau.

Mae’r goeden yn enwog am gael ei ddefnydd i wneud eitemau gwiail megis basgedi trwy wehyddu.

Spotolau ar ein prif drefi

Mae ein Tîm Twristiaeth wedi bod yn tynnu sylw at bob un o'n prif drefi yn eu blog Gogledd-ddwyrain Cymru.

Mae mwy o wybodaeth yn eu blog. 

A wyddoch chi bod Tîm Trwyddedu’r Cyngor wedi lansio eu safonau gwasanaeth newydd.

Bod Tîm Trwyddedu’r Cyngor wedi lansio eu safonau gwasanaeth newydd. Mae’n egluro beth allwch chi ei ddisgwyl wrth wneud cais am drwyddedau, yn ystod archwiliadau a gorfodi, a sut i gysylltu neu roi adborth. Am ragor o wybodaeth ewch i’n gwefan.

A wyddoch chi bod 29.8% o wariant Treth Cyngor yn mynd tuag at ofal cymdeithasol i blant ac oedolion?

Mae 29.8% o wariant Treth Cyngor yn mynd tuag at ofal cymdeithasol i blant ac oedolion.

A gyda 36.7% yn mynd i ysgolion ac addysg, mae hyn yn golygu bod dros 66% o’ch Treth Cyngor yn mynd i warchod y mwyaf bregus yn ein cymdeithas.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan.

A wyddoch chi fod 1.9% o wariant Treth y Cyngor yn mynd tuag at Warchod y Cyhoedd ac Iechyd yr Amgylchedd?

Mae 1.9% o wariant Treth y Cyngor yn mynd tuag at Warchod y Cyhoedd ac Iechyd yr Amgylchedd ac fel rhan o hyn, mae'r Cyngor yn archwilio oddeutu 720 o fwytai, caffis a lleoliadau pryd ar glud bob blwyddyn i sicrhau eu bod yn gweithredu'n ddiogel ar gyfer trigolioin Sir Ddinbych.

Yn ogystal, mae'r Cyngor yn ymateb i dros 1,200 o geisiadau bob blwyddyn sy'n berthnasol i dai a llygredd.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

Sir Ddinbych yn Gweithio yn cynnig sesiynau llesiant yn wythnosol

Fod Sir Ddinbych yn Gweithio yn cynnig sesiynau llesiant wythnosol am ddim ledled y sir – gan gynnwys galwadau heibio, teithiau cerdded llesiant, cefnogaeth i bobl ifanc, a gweithgareddau i hybu hyder. Maen nhw ar agor i holl drigolion Sir Ddinbych 16+ oed, ac yn hollol rhad ac am ddim! Edrychwch ar yr amserlen a’r digwyddiadau diweddaraf yma. 

A wyddoch chi mai 0.9% o wariant Treth y Cyngor sy'n mynd ar Wasanaeth Treftadaeth y sir?

Mae Gwasanaeth Treftadaeth Sir Ddinbych yn cyfrif am 0.9% o wariant Treth y Cyngor.

Am hyn, mae'n cadw ac yn hyrwyddo hanes unigryw'r sir, gan ofalu am safleoedd hanesyddol pwysig gan gynnwys Carchar Rhuthun, Plas Newydd, Nantclwyd Y Dre, Amgueddfa'r Rhyl (wedi'i lleoli yn y llyfrgell) a storfa gasgliadau fawr.

Drwy ddiogelu'r rhain mae'r gwasanaeth yn sicrhau bod hanes cyfoethog Sir Ddinbych yn parhau i fod yn hygyrch ar gyfer addysg, lles a mwynhad.

Trwy ein hatyniadau, digwyddiadau a rhaglenni dysgu, rydym yn cefnogi balchder lleol, twristiaeth ddiwylliannol a'r economi wrth amddiffyn treftadaeth ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

A wyddoch chi bod 2.9% o wariant Treth Cyngor yn mynd ar drafnidiaeth ysgol?

Mae 2.9% o wariant Treth Cyngor yn mynd ar drafnidiaeth ysgol.

Am hyn, mae'r Cyngor yn cludo oddeutu 2,871 o ddisgyblion yn ddiogel i 75 ysgol ledled y sir.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

Llawrlwytho eLyfrau, llyfrau sain, papurau newydd ac yn y blaen

Gallwch chi lawrlwytho eLyfrau, llyfrau sain, cylchgronau digidol a phapurau newydd am ddim gan ddefnyddio ap Borrowbox? Y cyfan sydd ei angen arnoch chi yw eich cerdyn llyfrgell a'ch PIN. Ddim yn aelod o'r llyfrgell? Mae ymuno ar-lein am ddim www.sirddinbych.gov.uk/llyfrgelloedd.  

A wyddoch chi fod 1.1% o wariant Treth y Cyngor yn mynd tuag at y gwasanaeth Cefn Gwlad?

Mae 1.1% o wariant Treth Cyngor yn mynd tuag at y Gwasanaeth Cefn Gwlad sy'n rheoli dros 80 o safleoedd cefn gwlad, dros 1,200 hectar o fannau gwyrdd ar gyfer hamdden a chadwraeth.

Mae'r rhain yn amrywio o Barc Gwledig Loggerheads a Moel Fammau, Planhigfa Goed y Sir yn Llanelwy, Pwll Brickfield yn y Rhyl, Prestatyn Dyserth Way, Llantysilio Green yn Nyffryn Dyfrdwy a nifer o safleoedd cymunedol llai ar draws y Sir.

Mae gan y Gwasanaeth dîm arbenigol yn y maes Ecoleg a Choed ledled y Sir,  y dynodiad Tirwedd Genedlaethol, hamdden a hawliau tramwy, sy'n trefnu teithiau cerdded natur ar gyfer iechyd ac yn rheoli'r Ganolfan Cefn Gwlad yn Loggerheads ac arlwyo ym Mhlas Newydd.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

A wyddoch chi fod 0.8% o wariant Treth Cyngor yn mynd tuag at oleuadau stryd?

Mae 0.8% o wariant Treth Cyngor yn mynd tuag at oleuadau stryd.

Am hyn, mae’r Cyngor yn cynnal 11,763 o oleuadau stryd a 1,547 o arwyddion a physt wedi’u goleuo

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

Gwasanaeth Ieuenctid Sir Ddinbych

Fod Gwasanaeth Ieuenctid Sir Ddinbych yn agored i bawb 11 i 25 oed. Mae nhw yn cynnig gweithgareddau a chyfleoedd cymdeithasol i ddatblygu diddordebau yn ogystal â helpu a chefnogi unrhyw un sydd ei angen. I ddod o hyd i glwb ieuenctid lleol neu i gael cymorth a chefnogaeth i blant a phobl ifanc, ewch i’n gwefan.

Mae Treth y Cyngor yn cynrychioli dim ond 25% o arian y Cyngor

Mae Treth y Cyngor ond yn cyfrif am 25% o gyfanswm cyllid y Cyngor. Pan fyddwch yn talu eich bil Treth y Cyngor blynyddol, mae 1.8% o hwnnw’n talu am gasgliadau gwastraff ac ailgylchu – sy’n cyfateb i £32.89 y flwyddyn (yn seiliedig ar dreth gyngor eiddo Band D o £1,799.48 y flwyddyn). Mae'r rhan fwyaf o wariant Treth y Cyngor yn mynd tuag at y rhai mwyaf agored i niwed mewn cymdeithas - ysgolion ac addysg yw'r gwariant mwyaf sy'n cyfrif am 36.7% tra bod gofal oedolion a gofal cymdeithasol yn cyfrif am 29.8%. Darganfyddwch fwy ar ein gwefan.

Prydau ysgol am ddim

Mae pob plentyn oed cynradd yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim drwy'r cynllun Prydau Ysgol Cynradd Cynradd Cyffredinol. Mae hon yn fenter gan Lywodraeth Cymru sydd wedi'i sefydlu i helpu gyda'r costau byw cynyddol. Gallwch ddarganfod rhagor o wybodaeth ar wefan y Cyngor.

A wyddoch chi bod rhan o'ch Treth Cyngor yn mynd tuag at y Gwasanaeth Tân?

Oeddech chi'n gwybod bod rhan o'ch Treth Cyngor yn mynd tuag at y Gwasanaeth Tân?

Nid yw'r holl Dreth Cyngor a gesglir yn talu am ddim ond gwasanaethau'r cyngor, mae 2.5% yn mynd tuag at y Gwasanaeth Tân. I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan.

A wyddoch chi?

Mae 36.7% o'ch Treth Cyngor yn cael ei wario ar ysgolion ac addysg, a 29.8% yn cael ei wario ar ofal cymdeithasol, sy'n golygu bod dros 66% o'ch Treth Cyngor yn mynd ar amddiffyn y mwyaf bregus yn ein cymdeithas.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan.

A wyddoch chi fod gan Sir Ddinbych yn Gweithio tudalennau ar ein gwefan?

Mae gan Sir Ddinbych yn Gweithio dudalennau ar wefan y Cyngor.

Mae Sir Ddinbych yn Gweithio yma i helpu preswylwyr 16 oed a hŷn a allai fod yn ei chael yn anodd neu sy’n poeni am arian. P’un ai a ydych chi’n chwilio am waith neu angen cefnogaeth i godi eich hun yn ôl ar eich traed, mae nhw yma i’ch arwain chi tuag at ddyfodol gwell. Ewch i'n gwefan i gael gweld beth sydd gennyn nhw i gynnig.

A wyddoch chi fod 1.8% o wariant Treth Cyngor yn mynd tuag at ffyrdd ac isadeiledd?

Mae 1.8% o wariant eich Treth Cyngor yn mynd tuag at ffyrdd ac isadeiledd.

O fewn hyn mae’r gwasanaeth yn gyfrifol am 1,419km o briffyrdd (ag eithrio cefnffyrdd), 601 o bontydd priffyrdd a cheuffosydd, 302 o waliau cynnal a 26,000 o geunentydd.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

Wyddoch chi mai 1.8% o wariant Treth Cyngor sy’n mynd ar wagu biniau ac ailgylchu?

Mae 1.8% o wariant eich Treth Cyngor yn mynd ar wagio biniau ac ailgylchu sy’n cyfateb i £32.89 y flwyddyn (yn seiliedig ar eiddo Band D).

Am hyn, mae’r Cyngor yn casglu oddeutu 73,000 o finiau o fwy na 47,000 o gartrefi bob wythnos ar draws y sir.

I ddarganfod mwy am sut caiff Treth y Cyngor ei wario ewch i'n gwefan

A wyddoch chi y gallwch wylio cyfarfodydd y Cyngor arlein?

Gallwch weld gweddarllediadau byw ac wedi eu recordio o gyfarfodydd pwyllgorau’r Cyngor ar unrhyw adeg.

Mae'r holl bapurau ar gael i'w gweld o flaen llaw hefyd.

Os hoffech chi ddarganfod mwy am beth syn digwydd yn y Cyngor, edrychwch ar y calendr cyfarfodydd i weld beth sy’n mynd ymlaen.

Gwaith Gorfodaeth Cynllunio yn Llandegla

Yn ddiweddar ymgymerodd Cyngor Sir Ddinbych â gwaith mewn cysylltiad â hysbysiad gorfodi cynllunio yn y Sir.

I gael rhagor o wybodaeth am weithdrefnau cynllunio’r Cyngor ewch i’n gwefan

Ymgyrch Cŵn ar Dennyn

Rydym yn gofyn i berchnogion cŵn fod yn ofalus o gadw eu cŵn ar dennyn wrth gerdded trwy gefn gwlad. Gwyliwch y fideo isod i glywed gan ffermwr lleol am y gwaith mae'n nhw wedi bod yn ei wneud i gadw eu da byw yn ddiogel.

Cyhoeddi rhaglenni mawr i gynnal a chadw priffyrdd

Mae Cyngor Sir Ddinbych wedi datgelu pa ffyrdd a fydd yn elwa ar waith cynnal a chadw mawr wedi’i ariannu gan Lywodraeth Cymru. Mwy yma.

Digwyddiad Ymgynghori Parc Cenedlaethol Glyndŵr

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn gwahodd busnesau a sefydliadau lleol i fynychu digwyddiad ymgynghori ar Barc Cenedlaethol arfaethedig Glyndŵr.

Bydd y digwyddiad ar-lein a gynhelir ar dimau Microsoft yn digwydd ddydd Mercher 8 Hydref rhwng 6pm - 7:30pm.

Os hoffech gofrestru ar gyfer y digwyddiad hwn, anfonwch e-bost at: rhaglen.tirweddau.dynodedig@cyfoethnaturiolcymru.gov.uk 

Beth Sy'n Digwydd ym Mhrestatyn

(Stryd Fawr Prestatyn)

Ymgynghoriad Cyhoeddus Dylunio Cysyniad Cychwynnol Stryd Fawr Prestatyn

I glywed barn pobl ar yr hyn yr hoffent ei weld yng nghanol y Stryd Fawr fel rhan o'r cynllun yma, cynhelir ymgynghoriad cyhoeddus tan 31 Hydref 2025.

Am ragor o wybodaeth ac i weld y dyluniadau ewch i: https://www.denbighshire.gov.uk/cy/cymunedau-a-byw/datblygu-cymunedol/cronfa-ffyniant-bro/rownd-3/stryd-fawr-prestatyn/stryd-fawr-prestatyn.aspx

Bydd yr ymgynghoriad ar gael o ddydd Llun 15 Medi yn: https://www.denbighshire.gov.uk/cy/eich-cyngor/ymgynghoriadau/ymgynghoriadau.aspx

Bydd dyluniadau hefyd ar ddangos yn Llyfrgell Prestatyn o ddydd Llun 15 Medi am hyd yr ymgynghoriad a gellir casglu a chyflwyno copïau papur o'r ymgynghoriad yno hefyd.

Bydd adborth a dderbynnir yn ystod yr ymgynghoriad yn cael ei rannu â'r cyhoedd yn hwyrach ymlaen yn y flwyddyn a bydd yn helpu i lywio'r dyluniad terfynol.

Digwyddiad Gwybodaeth

Os oes gennych unrhyw gwestiynau ar ôl gweld y dyluniadau, dewch draw i'r sesiwn galw heibio i siarad â Thîm y Prosiect a gynhelir ddydd Iau 18 Medi 2025.

Cynhelir y digwyddiad yn sinema Scala, Prestatyn rhwng 1pm – 7pm.

Am ragor o wybodaeth ac i weld y dyluniadau ewch i: https://www.denbighshire.gov.uk/cy/cymunedau-a-byw/datblygu-cymunedol/cronfa-ffyniant-bro/rownd-3/stryd-fawr-prestatyn/stryd-fawr-prestatyn.aspx

Bydd gwybodaeth am brosiect Parc Natur Prestatyn ar gael ar y diwrnod hefyd.

Cyngerdd Elusennol y Cadeirydd yng Nghadeirlan Llanelwy

Mae'r Cynghorydd Arwel Roberts, Cadeirydd y Cyngor, yn eich gwahodd i'w gyngerdd elusennol yng nghwmni dau gôr lleol enwog sef Meibion ​​Marchan a Chôr Rhuthun.

Manylion y cyngerdd:

      📅 Nos Wener, 21 Tachwedd

      🕢 7.30pm

      📍 Eglwys Gadeiriol Llanelwy

Mae tocynnau ar gyfer y cyngerdd yn £12 ac ar gael o:

• Siop Elfair: Rhuthun/Ruthin (01824 702575)
• Siop Clwyd: Dinbych/Denbigh (01745 813431)
• WISH: Rhuddlan (01745 591264)
• Tudor House: Prestatyn (01745 859528)
• Eleri Woolford: 01824 706196 (eleri.woolford@sirddinbych.gov.uk)

Bydd holl elw’r cyngerdd yn mynd at elusennau dewisol y Cadeirydd sef Hosbis Sant Cyndeyrn ac Urdd Gobaith Cymru.