llais y sir

Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol

Flailbot (peiriant ffustio rheoli o bell)

Y gaeaf hwn rydym wedi bod yn treialu Flailbot (peiriant ffustio a reolir o bell) yn AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy. Sicrhawyd cyllid trwy Gronfa Datblygu Cynaliadwy AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy a Chadwyn Clwyd i weld sut y gallai defnyddio Flailbot fod o fudd posibl i’r AHNE.

Un o brif bryderon y rheiny sy’n gysylltiedig â rheoli cynefinoedd ar dir uchel yn ardaloedd Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yw'r gostyngiad mewn da byw sy’n cael eu troi allan i bori’r bryniau. Mae gostyngiad mewn da byw pori yn yr ardaloedd ucheldirol hyn yn achosi i ormod o lystyfiant ucheldirol dyfu. Mae hyn wedyn yn gwneud y cynefin yn llai ffafriol i ffawna megis Y Grugiar Ddu. Gan hynny mae angen i ni ddod o hyd i ffordd o annog pori rheolaidd yn yr ardaloedd hyn neu eu rheoli’n effeithiol gyda dulliau amgen.

Mae’r prosiect hwn wedi bod yn gyfle i ni weld manteision posibl y peiriant hwn i ddulliau rheoli cynefinoedd yn yr ucheldiroedd. Rydym wedi bod yn defnyddio’r Flailbot i dorri eithin a grug mewn ardaloedd ucheldirol nad oedd modd cael mynediad atynt gyda pheiriannau confensiynol nac er mwyn eu llosgi yn y gorffennol oherwydd bod y llethrau mor serth. Mae’r peiriant Flailbot fodd bynnag yn gallu ymdopi â llethrau ar onglau hyd at 55 gradd ac mae’n llawer mwy addas ar gyfer y tirwedd uchel ac yn llawer mwy sefydlog. Nid oes angen gyrrwr ar gyfer y peiriant felly mae’n llawer mwy diogel os oes damwain yn digwydd ac mae hynny’n nodwedd sy’n ei wneud yn ddelfrydol ar gyfer y tirwedd hwn.

Mae llogi’r peiriannau Flailbot wedi ein galluogi i dorri ardaloedd o grug ac eithin, agor ardaloedd ychwanegol o dir pori ar gyfer da byw trwy adael i anifeiliaid symud yn rhydd. Mae traciau ychwanegol wedi cael eu torri yn y prysgwydd er mwyn gallu rheoli a chasglu diadell yn haws. Ar y rhostiroedd grug mae rhwystrau tân wedi cael eu torri er mwyn helpu i reoli ucheldir grug yn y dull traddodiadol sef llosgi. Fodd bynnag, bydd hynny hefyd yn fuddiol er mwyn lleihau effeithiau difrodus tanau mynydd damweiniol sy’n digwydd yn fwy a mwy aml.

Jac Y Neidiwr

Mae Jac y Neidiwr yn gallu ymddangos fel planhigyn deniadol â blodyn porffor sy’n cyrraedd ei lawn dwf yn ystod yr haf ar hyd glannau afon a thir gwastraff yn bennaf. Fodd bynnag, yn anffodus nid yw’n blanhigyn cynhenid ac mae’n ymwthiol ac yn gallu tagu llystyfiant arall yn gyflym. Ar ôl tagu llystyfiant arall sy’n tyfu o’i amgylch, mae planhigyn Jac y Neidiwr yn marw yn y gaeaf gan adael pridd moel. Yn aml mae afonydd yn gorlifo ac yna’n golchi'r pridd i ffwrdd sy'n achosi erydiad ar lannau'r afon. Gall yr erydiad hwn achosi i waddod gasglu yn yr afonydd a chael effaith andwyol ar fywyd gwyllt sy'n byw yn yr afonydd. Gall pob planhigyn gynhyrchu hyd at 800 o hadau – mae’r rhain yn ffrwydro o’u codennau ar ôl aeddfedu a gallant wasgaru hyd at 4 metr i ffwrdd o'r planhigyn. Yn aml maent yn glanio ger cyrsiau dŵr sy'n eu helpu i wasgaru'r hadau hyd yn oed ymhellach. Gan hynny, mae Jac y Neidiwr yn ymwthiol dros ben a gall gael effaith andwyol ar fflora cynhenid ar hyd glannau afonydd a hefyd ar fywyd gwyllt sy’n byw yn yr afonydd.

Dros y 10 mlynedd diwethaf, mae AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy wedi bod yn gweithio mewn partneriaeth â Chyngor Sir y Fflint, Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gogledd Cymru, Cyfoeth Naturiol Cymru a Wildground i gael gwared ar Jac y Neidiwr ar hyd Afon Alyn o’i tharddiad yn Llandegla i’r Wyddgrug.

Rydym yn rheoli Jac y Neidiwr yn bennaf trwy gael grwpiau o wirfoddolwyr i'w dynnu â llaw ond rydym hefyd yn defnyddio contractwyr i drin ardaloedd mwy dwys. Ar ôl ei dynnu, mae angen ‘crensian’ Jac y Neidiwr er mwyn ei ddinistrio’n gyfan gwbl ac yna rydym yn ei osod mewn pentyrrau bach ar hyd glan yr afon sy’n pydru yn gyflym. Mae angen ei dynnu cyn iddo ddechrau hadu felly mae angen gwneud y rhan fwyaf o’r gwaith cyn mis Awst. Fodd bynnag, gellir gweld planhigion yn blodeuo mor hwyr â mis Tachwedd felly mae’n bwysig dal ati i gerdded ar hyd rhannau i chwilio am unrhyw dyfiant newydd.

Dros y blynyddoedd rydym wedi gweld gostyngiad mawr yn niferoedd y planhigyn hwn a'r gobaith yw sicrhau bod Jac y Neidiwr yn cael ei glirio’n gyfan gwbl o Afon Alyn. Ar un adeg, roedd llawer iawn o'r planhigyn yn tyfu ar y rhan hon o'r afon. Ond rydym bellach wedi llwyddo i’w ostwng i ychydig o ardaloedd problemus yr ydym yn canolbwyntio arnynt eleni. Ar ôl hyn, byddwn yn canolbwyntio ein hymdrechion ar ostwng faint o Jac y Neidiwr sy’n tyfu ymhellach i lawr yr afon.

Os hoffech gymryd rhan mewn unrhyw un o’r diwrnodau gwirfoddolwyr sy’n canolbwyntio ar Jac y Neidiwr yr haf hwn, mae croeso i chi gysylltu â John Morris ym Mharc Gwledig Loggerheads (01824 712757).

Cyhoeddi enillwyr Gwobrau Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE) Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy

Mae gwirfoddolwyr o ardd gymunedol ac adarwr brwd wedi derbyn gwobrau. Bob blwyddyn mae Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE) Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn cyflwyno dwy wobr i anrhydeddu'r rhai sy'n cyfrannu at y dirwedd a chymunedau yn yr ardal.

Eleni rhoddwyd Gwobr yr AHNE i Ardd Gymunedol Corwen a chyflwynwyd Gwobr Gwirfoddolwr yr AHNE i John Lawton Roberts. Mae Mr Roberts o Langollen wedi treulio rhan helaeth o'i fywyd yn cofnodi, gwylio ac adrodd ar adar yng Ngogledd Ddwyrain Cymru ac mae wedi cynorthwyo i lunio darlun manwl o'r newidiadau i boblogaethau adar yn yr ardal sy'n cwmpasu cyfnod o dros 40 mlynedd.

Mae nifer o’i bapurau gwyddonol wedi eu cyhoeddi ac mae wedi cofnodi’r newidiadau o ran yr adar ar Rostir Rhiwabon a Chreigiau Eglwyseg, gyda’i waith wedi cyfrannu at lwyddiant nifer o brosiectau gan gynnwys Rhaglen Adfer y Rugiar Ddu Gymreig.

Mae Gardd Gymunedol Corwen wedi ei lleoli yn y berllan gymunedol ger canol y dref, ac mae’n adnodd i holl aelodau’r gymuned. Mae’r grŵp yn cwrdd bob dydd Mercher, gan ddarparu cyfle cymdeithasol a gwneud cyfraniad i iechyd a lles y rhai sy’n cymryd rhan. Datblygwyd y safle yng ngwanwyn 2016 gyda chyllid Llywodraeth Cymru a sicrhawyd gan Age Concern ac unwaith y daeth y cyllid i ben, fe aeth grŵp bach o wirfoddolwyr ati i barhau â'r gwaith. Yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf maent wedi trawsnewid y cae yn ardd hardd a chynhyrchiol.

Dywedodd Cadeirydd Cydbwyllgor yr AHNE, y Cynghorydd Tony Thomas “Hoffwn longyfarch John a'r gwirfoddolwyr o Ardd Gymunedol Corwen ar eu gwobrau.

“Mae AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn elwa o bawb sy’n rhoi eu hamser ac ymdrech i helpu i wella'r dirwedd a chymunedau. Mae ymdrechion John a’r aelodau o Ardd Gymunedol Corwen wedi bod yn eithriadol tu hwnt.”

O’r chwith i’r dde

Swyddog Partneriaeth Gymunedol yr AHNE, Ros Stockdale, aelodau o Grŵp Cymunedol Corwen

Swyddog yr AHNE Howard Sutcliffe, Swyddog Cyfathrebu’r AHNE Karen Weaver, Uwch Swyddog Cefn Gwlad yr AHNE, David Shiel, Cadeirydd Partneriaeth yr AHNE Andrew Worthington OBE, Rhes flaen, aelod o Grŵp Cymunedol Corwen Jane Marsden, Uwch Warden Cefn Gwlad yr AHNE, Rhun Jones, John Lawton Roberts a'i wraig, Is Gadeirydd Partneriaeth yr AHNE y Cyng Paul Cunningham, Cadeirydd Cydbwyllgor yr AHNE y Cyng Tony Thomas

Taylorfitch. Dod â newyddlenni yn fyw o flaen eich llygaid