Corwen yn cofio Eisteddfod Heddwch 1919
Eleni bydd can mlynedd wedi mynd heibio ers i’r Eisteddfod Heddwch gael ei chynnal yng Nghorwen yn 1919.
Roedd yn achlysur arbennig iawn gan mai hon oedd yr Eisteddfod gyntaf i gael ei chynnal ar ôl y Rhyfel Mawr ac roedd yn arbennig o bwysig i dref Corwen gael bod yn gartref i’r digwyddiad arbennig hwn. I nodi’r achlysur, ariannodd y Loteri Genedlaethol y prosiect Ein Tirlun Darluniadwy, a fu’n gweithio’n galed gydag artistiaid lleol i gefnogi'r gymuned mewn digwyddiad coffaol.
Bu disgyblion Ysgol Caer Drewyn yn dysgu am draddodiadau’r Eisteddfod a’r hyn a ddigwyddodd yng Nghorwen yn 1919. Er enghraifft:
- cafodd ffordd yr A5 ei chau am wythnos yr Eisteddfod;
- codwyd 4 platfform yng ngorsaf drenau Corwen; ac
- ar ôl deffro’n hwyr fe gyrhaeddodd y delynores Nansi Richards yn ei choban a'i chôt fawr i chwarae'r delyn a bu'n gwisgo'r dillad hynny trwy'r dydd a hithau’n ddiwrnod poeth o fis Awst!
Roedd y plant wedi mwynhau defnyddio eu dychymyg i ddyfalu beth ddigwyddodd i Gadair Eisteddfod Genedlaethol Corwen 1919 gan nad oes unrhyw un yn gwybod ble mae hi hyd heddiw.
Cafwyd digwyddiad coffaol cymunedol ar ddydd Mercher 10fed Gorffennaf lle cafodd gorymdaith ei harwain gan y disgyblion yn dechrau o Ganolfan Ni i gylch yr Orsedd yng Nghoed Pen y Pigyn. Daeth aelodau o’r gymuned i ymuno a’r plant i gofio am Eisteddfod Corwen 1919.
Creuwyd pypedau enfawr o’r Derwyddion gan ddisgybion Ysgol Caer Drewyn a rhai o’r rhieni. Fe wnaeth plant 7-11 oed, ffurfio band offerynnau taro i greu awyrgylch dathliadol ar gyfer yr orymdaith yn ogystal â pherfformiadau drama yn seiliedig ar ddigwyddiadau go iawn yn Eisteddfod 1919, a chafodd ei pherfformio yn yr Orsedd ym Mhen y Pigyn. Daeth y gymuned leol i gymryd rhan hefyd gyda grŵp MIND Dyffryn Clwyd a’r clwb cinio ynghyd â phlant yr ysgol feithrin, a oedd wedi bod yn defnyddio technegau printio i greu baneri a fflagiau i addurno’r orymdaith. A’r ddiwedd y dathliad cafodd y gymuned luniaeth ac amser i fwynhau yr arddangosfeydd yn Amgueddfa Corwen.
Cafodd y digwyddiad ei ffilmio er mwyn atgoffa pobl ymhen 100 mlynedd sut y cafodd y canmlwyddiant pwysig hwn ei ddathlu yng Nghorwen. Cewch weld y ffilm ar dudalen Facebook Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy AHNE.
Ar ôl y digwyddiad ym mis Gorffennaf, aeth aelodau o'r gymuned a gymerodd ran yn y prosiect a phypedau’r Derwyddon i’r Eisteddfod Genedlaethol yn Llanrwst i atgoffa pobl o ganmlwyddiant Eisteddfod Genedlaethol Heddwch 1919 ac i annog pobl i ddod i ymweld â Chorwen.
Dathlu 10 mlynedd fel safle Treftadaeth
10 mlynedd yn ôl, yn Seville, bu 33ain sesiwn Pwyllgor Treftadaeth y Byd UNESCO yn ystyried enwebiad Dyfrbont Pontcysyllte a’r Gamlas a phenderfynwyd cynnwys y strwythur ar Restr Treftadaeth y Byd.
Mae ein safle yn sicr yn un arbennig – yn brawf 11 milltir o hyd o allu peirianwyr yr oes, sy’n enghraifft o ddulliau peirianyddol newydd a ddatblygwyd yn y chwyldro diwydiannol ac a ddefnyddiwyd wedyn wrth adeiladu dyfrffyrdd, rheilffyrdd a ffyrdd ar draws y byd.
Rydyn ni ar y rhestr o 1092 o Safleoedd Treftadaeth y Byd. Rydyn ni’n un o’r 31 sydd yn y DU ac yn un o’r 3 yng Nghymru.
I ddathlu’r 10 mlwyddiant, mae llu o weithgareddau’n cael eu cynnal eleni. Trefnwyd taith ar y gamlas ar 27 Mehefin, ar ddyddiad y cyhoeddi 10 mlynedd yn ôl, i’r rhai a oedd yn rhan o’r broses yn y lle cyntaf ac i’r rhai sydd ynghlwm â rheoli’r safle heddiw.
Cynhaliwyd diwrnod hwyl Safle Treftadaeth y Byd yn Nhrefor ar 29 Mehefin, a oedd yn ddiwrnod gwych gyda’r gymuned leol a stondinau, a gweithgareddau yn arwain at y digwyddiad fel rhai i greu baneri a bynting trawiadol iawn, yn ogystal chomisiynu perfformiad o ddawns i’w gyflwyno yn y digwyddiad.
Roedd gennym stondin yn Eisteddfod Ryngwladol Llangollen a oedd yn lliwgar iawn ac a ddenodd lawer o ddiddordeb. Roedd yn ffordd ddefnyddiol iawn o hyrwyddo bod y safle’n un 11 milltir o hyd ac nad yw’n canolbwyntio’n llwyr ar y Draphont Ddŵr.
Mae wedi bod yn enghraifft wych o gydweithio gyda Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam, yr Ymddiriedolaeth Camlesi ac Afonydd a Techniquest Glyndŵr.
Mae llawer mwy o weithgareddau wedi’u cynllunio ar gyfer gweddill y flwyddyn a bydd popeth yn arwain at gynhadledd Treftadaeth y Byd y DU ym Mhafiliwn Llangollen fis Hydref.
Bydd arddangosfa o’r holl waith celf sydd wedi’i greu gan y gwahanol grwpiau ar gyfer hyn yn Nhŷ Pawb yn Wrecsam ym mis Tachwedd ac mewn digwyddiad cerddorol unigryw yn Nhŷ Pawb ar 14 Tachwedd, a fydd yn cynnwys barddoniaeth a cherddoriaeth wedi’u comisiynu’n arbennig, wedi’u hysbrydoli gan y Ddyfrbont a’r Gamlas.
Gwyliwch dudalennau cyfryngau cymdeithasol Pontcysyllte am y wybodaeth ddiweddaraf.