Cymorth oddi uchod i waith datgarboneiddio yng Nghanolfan Hamdden Dinbych

Gwelwyd boeleri hen a newydd yn yr awyr uwchben Dinbych yn ddiweddar wrth gwblhau prosiect enfawr i arbed ynni.

Wrth i waith sylweddol gael ei gwblhau i leihau’r defnydd o ynni  a thorri’n ôl ar allyriadau carbon, roedd angen edrych i fyny uwchben Canolfan Hamdden Dinbych i weld y datblygiadau.

Mae Tîm Ynni y Cyngor wedi rheoli eu prosiect mwyaf hyd yma i fynd i’r afael ag effeithlonrwydd ynni a chostau is ar y safle sy’n cael ei redeg gan Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig ac sy’n eiddo i’r Cyngor, sydd hefyd yn cael ei ddefnyddio gan yr Ysgol Uwchradd ar gyfer eu cwricwlwm.

Mae'r tîm wedi rheoli nifer o brosiectau ar draws adeiladau'r Cyngor, gan gynnwys canolfannau hamdden i wella effeithlonrwydd ynni adeiladau, a hefyd lleihau allyriadau a chostau defnydd dros y tymor hwy.

Mae’r gwaith hwn yn rhan o ymgyrch y Cyngor i ymdrin â’r argyfwng hinsawdd a natur a gyhoeddwyd yn 2019 a lleihau ei ôl-troed carbon ei hun.

Mae’r Tîm Egni wedi bwrw ati i fynd i’r afael â cham cyntaf y gwaith yng Nghanolfan Hamdden Dinbych, gan osod paneli solar ffotofoltäig ar do'r adeilad.

Y rhesi ffotofoltäig hyn yw'r cyntaf o ddau bosibl i'w gosod ac mae'n 18.7Kw. Fe’i hariennir gan gyllideb Newid Hinsawdd y Cyngor, gan gynhyrchu cyfanswm o 15,545kWh y flwyddyn ac arbed ychydig dros bedair tunnell o ynni adnewyddadwy carbon.

Bydd pob cilowat a gynhyrchir ac a ddefnyddir gan yr adeilad yn arbed tua 30 ceiniog. Nid yn unig y mae’r capasiti hwn yn lleihau carbon yn sylweddol, mae hefyd yn lleihau straen ar isadeiledd y grid lleol.

Yn ystod camau pellach y gwaith yng Nghanolfan Hamdden Dinbych, disodlwyd system wresogi hen ffasiwn ac aneffeithlon y pwll i gynnwys rheolaethau adfer gwres a gwell rheolaethau atmosfferig, ail set o resi ffotofoltäig a goleuadau LED.

Er mwyn mynd i'r afael â maint y prosiect hwn, codwyd yr hen foeleri allan o do'r ganolfan hamdden gan graen a’u gosod ar gerbydau oedd o flaen yr adeilad. Defnyddiwyd y craen hwn hefyd i godi’r uned adfer gwres rheoli amgylcheddol newydd i mewn i’r adeilad.

Dywedodd Martyn Smith, Rheolwr Ynni a Charbon Eiddo: “Mae hwn yn brosiect mawr yn y ganolfan hamdden, gyda gwaith yn mynd rhagddo i ddod â gwahanol dechnolegau ynni at ei gilydd i helpu i leihau defnydd a chostau ynni ar y safle. Bydd yr allbwn newydd, is, boeleri a’r system adfer gwres, ynghyd â chostau is o'r system solar ffotofoltäig a goleuadau LED yn lleihau’r biliau ynni yn sylweddol. Rydym yn ddiolchgar i ddefnyddwyr lleol y safle ac i Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig am ein cefnogi wrth i ni wneud y gwaith hwn.”

Meddai’r Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant, a Chefnogwr Bioamrywiaeth: “Bydd y prosiect hwn yn helpu’r ganolfan hamdden nid yn unig i ddarparu amgylchedd gwell ar gyfer gweithgareddau corfforol i ddefnyddwyr a lleihau carbon, ond hefyd yn cefnogi’r safle i leihau costau ynni yn barhaus.

“Rydym wedi ymrwymo i leihau allyriadau carbon ein hadeiladau. Diolch i’r Tîm Ynni am eu gwaith rhagweithiol a’r ymgysylltiad a’r gefnogaeth ragorol gan Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig a staff Canolfan Hamdden Sir Ddinbych.”

Gallwch wylio fideo dros amser o dynnu'r boeler isod.

  

Mae’n amser FFYNGAU!

Efallai eich bod yn meddwl bod natur yn dechrau cysgu wrth i’r diwrnodau fyrhau a’r tywydd oeri. Ond mae tywydd llaith a chlaear yn berffaith ar gyfer deffro ein ffrindiau ffyngaidd. Mae’n bosibl y byddwch yn dechrau sylwi ar nifer fawr o fadarch tra byddwch yn cerdded yng nghefn gwlad, ac yn syfrdanu pa mor wahanol ac amrywiol y gallant fod. Mae presenoldeb madarch a ffyngau eraill yn fuddiol iawn i fywyd gwyllt a bioamrywiaeth, a gallant hefyd fod yn arwydd da bod ecosystem (cymuned gysylltiedig o wahanol rywogaethau) yn iach.

Madarch ar bren marw, Coed Pen y Pigyn, Corwen

Nid yw ffyngau yn blanhigion

Arferid meddwl bod ffyngau yn fath o blanhigyn gan fod ganddynt gylch oes tebyg. Fodd bynnag, maent bellach yn cael eu diffinio fel teyrnas fiolegol ar wahân, yn yr un ffordd ag y mae anifeiliaid a phlanhigion hefyd yn eu teyrnasoedd biolegol eu hunain.

Beth mae ffyngau yn ei wneud?

Mae ffyngau’n chwarae rhan hanfodol ym myd natur, ac mae bodau dynol wedi bod yn dibynnu arnyn nhw am fwyd a meddyginiaeth am lawer o flynyddoedd. Mae gan ffyngau rôl hanfodol wrth ddadelfennu deunyddiau; er enghraifft, troi pren marw yn faethynnau y gellir eu hamsugno gan goed neu blanhigion eraill. Mae gan lawer o ffyngau berthnasoedd symbiotig â choed (perthynas sydd â buddion i’r ddwy rywogaeth), lle maent yn darparu maethynnau i’r goeden ac mae’r goeden yn eu cynnal nhw. Credir na fyddai bywyd ar y ddaear yn bodoli oni bai bod gennym rywogaethau ffyngaidd – maent mor bwysig â hynny!

Ffyngau a Newid Hinsawdd

Mae gan ffyngau ran i’w chwarae yn y frwydr yn erbyn newid hinsawdd (o ganlyniad i effaith pobl yn cynhyrchu gormod o garbon atmosfferig). Rydym yn gwybod bod ffyngau yn storio carbon, felly mwya’n y byd o fadarch sydd, mwya’n y byd o garbon sy’n cael ei storio. Mae gan rai rhywogaethau o ffyngau sy’n byw dan y ddaear y potensial i storio gigatunelli (biliwn o dunelli) o garbon bob blwyddyn.

Sut y gallaf fod o gymorth i ffyngau?

• Gellwch gadw ardal wyllt neu ardal natur ar lecyn llaith yn eich gardd
• Gellwch dynnu llun unrhyw fadarch a welwch pan fyddwch yn ymweld ag ardaloedd natur y sir neu ddolydd flodau gwylltion dros yr hydref
• Cymerwch ran ym mhrosiect Cyfrif Capiau Cwyr Plantlife 
• Edmygwch y ffyngau yr ydych yn eu canfod ym myd natur, ond peidiwch â’u codi – maent yn gweithio’n galed i gynnal natur yn union lle maen nhw.

 

Cap Cwyr Ymenyn a ganfuwyd ar un o’n dolydd blodau gwylltion

Madarch ar laswelltir

Cap Cwyr y Parot yn cuddio ar Gaer Drewyn

Diogelwch yn Gyntaf

Mae yna lawer o rywogaethau o fadarch, a heb brofiad treiddgar o’u hadnabod, gall fod yn anodd iawn gwybod y gwahaniaeth rhwng ffwng niweidiol a ffwng y gellir ei fwyta. Felly, argymhellir bob amser i beidio fyth â bwyta madarch gwyllt oni bai eich bod wedi derbyn hyfforddiant neu fod mycolegydd neu fforiwr ffyngau profiadol gyda chi.

Am fwy o wybodaeth

I ddarganfod sut rydym yn gweithio i leihau ein hallyriadau carbon a chefnogi adferiad natur yn y sir, ewch i'n tudalenau Newid Hinsawdd ac Ecolegol ar ein gwefan.