Gwarchodfa natur newydd Llangollen yn agor i ymwelwyr

Mae cyn safle tirlenwi ar gyrion Llangollen wedi cael adfywiad.

Mae'r Cyngor a thîm Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy wedi cydweithio gydag arian gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol a’r Gronfa Datblygiad Gwledig Ewropeaidd, i greu gwarchodfa natur newydd ar hen safle tirlenwi yn Wenffrwd – ar gyrion Llangollen.

Bellach gall ymwelwyr ddefnyddio maes parcio bychan yn y warchodfa natur a mynd i grwydro o amgylch y safle newydd trwy ddilyn y llwybr 0.5 milltir sy’n troelli trwy amrywiaeth o gynefinoedd ac yn cynnig golygfeydd o’r Afon Dyfrdwy ac ar draws y dyffryn.

Dywedodd Huw Rees, Rheolwr Gwasanaethau Cefn Gwlad a Threftadaeth: “Mae’n anodd dychmygu erbyn hyn bod y darn hwn o dir yn ganlyniad degawdau o dderbyn sbwriel cartrefi o ardal Llangollen. Cafodd hyd at 75,000 tunnell ei gludo yma bob blwyddyn nes iddo orffen derbyn sbwriel yn y 1980au, er bod yr orsaf drosglwyddo ar gael i’r boblogaeth leol hyd 2008.

“Mae natur wedi gwneud gwaith gwych wrth ail-hawlio’r safle hwn. Mae’r dolydd blodau gwyllt yn darparu bwyd i beillwyr a morgrug dolydd melyn sy’n creu’r twmpathau morgrug y byddwch yn eu gweld. Mae’r mieri trwchus yn cynnig mannau diogel i adar a mamaliaid.

"Mae hi dal yn ddyddiau cynnar ac yn y flwyddyn nesaf byddwn yn parhau i weithio ar greu cysylltiadau o’r safle hwn i’r Gamlas ac yn ôl i’r Ganolfan Iechyd yn Llangollen ar hyd yr hen reilffordd. Byddwn hefyd yn ychwanegu amrywiaeth i’r safle trwy blannu coed a chreu ardaloedd blodau gwyllt newydd."

Cyhoeddi Enillydd Gwobr Tirwedd Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy

Penderfynodd Partneriaeth yr AHNE roi Gwobr Tirwedd yr AHNE 2021 i Ysgol y Foel, Cilcain, i gydnabod cyflawniad aruthrol yr ysgol gyda’i phrosiect datgarboneiddio. Mae’r ysgol wedi’i hailfodelu’n llwyr ac mae’r adeilad erbyn hyn yn un carbon niwtral.

Mae yna 84 o baneli solar wedi’u gosod ac mae’r rhain yn dal golau U-V ac yn ei drawsnewid yn drydan defnyddiol drwy wrthdroydd mawr. Mae’r ysgol bellach yn gwneud ei thrydan ei hun i bweru goleuadau, i wefru cyfrifiaduron ac i redeg system wresogi ffynhonnell aer. Mae system fatri newydd yn storio ynni a gynhyrchir yn ystod y gwyliau a phan fo’r ysgol ar gau, ac yn storio’r ynni ar gyfer y tymor ysgol. Mae’r ysgol rŵan yn cynhyrchu mwy o ynni nag y mae arni ei angen ac felly mae’n allforio’r ynni dros ben i’r Grid Cenedlaethol.

 

Mae disgyblion yr ysgol wedi bod yn rhan o bob cam o’r dysgu am newid hinsawdd a phwysigrwydd symud tuag at ffordd fwy cynaliadwy o fyw a gweithio. Llwyddodd yr ysgol i gwrdd â’r rhan fwyaf o’r costau atgyweirio yn defnyddio grant Cronfa Datblygu Cynaliadwy AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy a ddarperir gan Lywodraeth Cymru. Mae Cyngor Sir y Fflint hefyd wedi cefnogi’r prosiect, ar ffurf benthyciad sy’n cael ei dalu’n ôl yn defnyddio’r arbedion sydd wedi’u gwneud yn sgil y biliau ynni.

Yn ogystal â’r prosiect datgarboneiddio mae Cronfa Datblygu Cynaliadwy AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy hefyd wedi cyfrannu at greu dosbarth awyr agored. Bydd y dosbarth yn cael ei ddefnyddio gan ysgolion lleol eraill pan fyddan nhw’n dod i ymweld â’r ysgol i ddysgu am y llwybr datgarboneiddio tuag at fod yn ysgol garbon sero-net ac i astudio’r amrywiaeth o blanhigion a blodau a geir ar safle’r ysgol (pan fydd y cyfyngiadau yn caniatáu) – gan weld sut y gallan nhw, fel Ysgol y Foel, ddod yn ysgol garbon sero-net a chynaliadwy ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.

Dyma wobr flynyddol a roddir gan yr AHNE i gymuned, unigolyn neu fusnes sydd wedi gwneud cyfraniad aruthrol i dirwedd AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy ac eleni mae’r AHNE yn falch o weld bod y wobr yn cydnabod gwaith Ysgol y Foel – ysgol yng nghanol yr AHNE sy’n arwain y ffordd o gyda’r mater pwysig yma.

Llongyfarchiadau mawr i Ysgol y Foel a phawb sy’n rhan o’r prosiect.

Ceir rhagor o wybodaeth am y Gronfa Datblygu Cynaliadwy yma: https://www.clwydianrangeanddeevalleyaonb.org.uk/projects/the-sustainable-development-fund/?lang=cy

Gwaith y Tîm Ceidwaid yn ystod y Cyfnod Clo

Mae’r cyfnod clo wedi bod yn gyfnod anodd ac anghyffredin i nifer fawr o bobl, fodd bynnag, mae gwaith wedi parhau i fynd rhagddo yn yr AHNE er mwyn cynnig ardal ddiogel a dymunol y gall y cyhoedd a bywyd gwyllt ei mwynhau.

Mae’r gostyngiad yn nifer y bobl sy’n ymweld â’r parciau wedi rhoi cyfle i’r tîm ceidwaid ymgymryd â gwaith gwella hanfodol i lwybr y Lît ym Mharc Gwledig Loggerheads. Roedd y gwaith hwn yn cynnwys darparu arwyneb llyfn a hygyrch yr holl ffordd at y ffordd, sy’n cynnig mynediad llawer gwell at Geudwll y Diafol. Mae llawer o waith hefyd wedi’i gwblhau yn gosod arwyneb newydd ac ymestyn y meysydd parcio ym Moel Famau, yn ogystal â chyflwyno peiriannau tocynnau parcio newydd sy’n derbyn taliadau cerdyn. Gobeithio y bydd y gwelliannau hyn yn cynnig profiad mwy dymunol i ymwelwyr pan fyddant yn dychwelyd i’r parc. Cwblhawyd gwaith ffensio o amgylch y parc gwledig i ddiogelu’r llwybr bregus rhag erydiad yn sgil y nifer uchel o bobl sy’n ymweld â’r parc. Yn ogystal â hyn, gwnaethpwyd gwelliannau i’r ffens derfyn er mwyn helpu i atal cŵn rhag crwydro i diroedd fferm cyfagos ac aflonyddu da byw. Cofiwch y dylid cadw cŵn dan reolaeth bob amser.

Mae’r tîm ceidwaid wedi gweithio’n galed i wella’r AHNE er lles y bywyd gwyllt. Aethpwyd ati i wneud hyn drwy glirio gordyfiant a defnyddio dulliau pori er lles cadwraeth i reoli’r lleoliadau hyn, ein cynllun yw datblygu’r safleoedd hyn yn ddolau blodau gwyllt cynhyrchiol â chyfoeth o rywogaethau amrywiol ac felly rydym yn edrych ymlaen at ddechrau monitro rhywogaethau a gwylio’r cynnydd dros y blynyddoedd nesaf. Ym Mharc Gwledig Loggerheads, mae gwaith wedi’i gwblhau i ymestyn adrannau o’r calchbalmant er mwyn caniatáu rhagor o oleuni a chreu cynefin addas y gall amrywiaeth enfawr o blanhigion, ymlusgiaid a mamaliaid elwa ohono. Yn ogystal â hynny, cwblhawyd rhaglen o waith gwella a gosod bocsys nythu adar newydd ar draws y parc gwledig, roedd hyn yn cynnwys arolwg o rywogaethau a oedd wedi bod yn eu defnyddio a gwerthusiad o welliannau posibl. Yn olaf, mae’r tîm wedi bod yn gweithio gyda chymunedau lleol a’r Cadwraeth Amffibiaid ac Ymlusgiaid i adfywio pyllau presennol a chreu pyllau newydd ar gyfer ystod o rywogaethau, gan ganolbwyntio’n arbennig ar y Fadfall Ddŵr Gribog.