Gwarchod Bioamrywiaeth Sir Ddinbych

Yn 2019, pasiodd y Cyngor gynnig i ddatgan Argyfwng Newid Hinsawdd a Newid Ecolegol. Ffurfiwyd gweithgor trawsbleidiol i oruchwylio datblygiad Strategaeth ar Newid Hinsawdd a Newid Ecolegol.

Ymrwymodd y Cyngor hefyd i ddod yn Gyngor Di-garbon Net a Chyngor sy’n fwy Ecolegol Gadarnhaol erbyn 2030.

Fel rhan o hynny penododd y Cyngor Gefnogwr Bioamrywiaeth i sbarduno’r gwaith o warchod ein planhigion a bywyd gwyllt lleol er budd cenedlaethau’r dyfodol.

Y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant, yw Cefnogwr Bioamrywiaeth y Cyngor, ac yma mae'n ateb rhai o'n cwestiynau iddo.

Pam mae amddiffyn ein bioamrywiaeth yn bwysig i chi? 

Meddai: “Rwy’n cymryd fy swyddogaeth fel Cefnogwr Bioamrywiaeth o ddifrif calon, a gwae ni os nad ydym oll yn cydweithio ar hyn. Gallwn weld ein tirlun yn newid bob blwyddyn ac mae’n rhaid inni wneud rhywbeth ar unwaith.

Oes gennych chi unrhyw atgofion cynnar am sut yr arferai tiroedd lleol fod ar gyfer bywyd planhigion / natur?

Dwi’n cofio bod yn blentyn a gweld heidiau o löynnod byw yn yr ardd, ond mae’r rhain wedi mynd yn brin. Mae’n rhaid inni wneud rhywbeth ynglŷn â glöynnod byw a’r holl rywogaethau eraill sydd wedi dirywio dros y blynyddoedd; arferai ein perthi fod yn gyforiog o fywyd gwyllt ac nid yw’n rhy hwyr inni adfer y sefyllfa.

Beth ydyn ni'n ei wneud yn Sir Ddinbych i roi hwb i'n bioamrywiaeth leol?

Mae gwarchod bioamrywiaeth yn arbennig o bwysig i mi, er lles dyfodol ein plant, ein hwyrion a’n hwyresau. Mae’n rhaid inni ddangos iddynt fod yno ffordd arall o fyw. Yn hytrach na chymryd gan fyd natur o hyd, mae’n rhaid inni roi rhywbeth yn ôl, does dim dewis.

Mae'r Cyngor yn rhoi rhywbeth yn ôl i fyd natur. Mae gennym tua 115 o ddolydd blodau gwyllt sy’n dechrau denu gwenyn a glöynnod byw yn ôl, ymysg rhywogaethau eraill.

Mae gennym ein planhigfa ein hunain lle’r ydym yn tyfu tua phum cant o goed a thua phum cant o flodau gwyllt bob blwyddyn. Rydym hefyd wedi plannu tua 17,000 o goed eleni, yn bennaf ar dir ysgolion lle bu’r disgyblion a’r athrawon yn cymryd rhan.

Sut mae'r gefnogaeth wedi bod i wella bioamrywiaeth gan gymunedau lleol? 

Mae’n fendigedig gweld y cymunedau lleol yn gwirfoddoli i blannu’r coed a’r blodau gwyllt. Mae rhai cymunedau wedi ymgymryd â’r her Bioamrywiaeth â brwdfrydedd mawr; ni allaf ddiolch digon iddynt am wirfoddoli. Rydw innau wedi gwirfoddoli ambell waith a bu’n braf cwrdd â gwirfoddolwyr eraill a oedd yn rhoi o’u hamser i wneud y gwaith pwysig hwn. Ni allaf ddiolch digon iddynt.

Beth fuoch eich profiadau yn helpu gyda'r gwirfoddolwyr? 

Fy neges i bawb sy’n byw yn Sir Ddinbych yw gwirfoddolwch, da chi, gan wybod y bydd rhoi ychydig o’ch amser yn dod â boddhad mawr ichi. Os na fedrwch ymuno â ni yn ein sesiynau plannu, byddai plannu coeden yn eich gardd eich hun yn gyfraniad pwysig at hybu bioamrywiaeth.

Gall pob un ohonom wneud rhywbeth er lles y blaned a Sir Ddinbych.

Os hoffech wirfoddoli i helpu gyda’r gwaith bioamrywiaeth yn y sir, neu awgrymu rhywle addas ar gyfer cynllun bioamrywiaeth newydd, anfonwch e-bost i bioamrywiaeth@sirddinbych.gov.uk.

Cludiant gwyrddach yn tyfu yng Nghanolfan y Dderwen

Mae canolfan gofal plant yn y Rhyl yn darparu cludiant gwyrddach i blant sy’n defnyddio’r cyfleuster.

Mae Canolfan Plant Integredig, Canolfan y Dderwen wedi symud i fflyd sy’n fwy ystyriol o’r amgylchedd fel rhan o ymgyrch y Cyngor i leihau allyriadau carbon.

Bu i'r Cyngor ddatgan Argyfwng Hinsawdd ac Ecolegol yn 2019 ac mae wedi ymrwymo i ddod yn Gyngor Di-garbon Net a mwy Ecolegol Gadarnhaol erbyn 2030.

Mae’r ymgyrch i leihau allyriadau carbon ar draws y Cyngor yn cynnwys lleihau’r allyriadau carbon o gerbydau fflyd.

Cerbydau trydan fydd bellach yn gyfrifol am gludo’r plant sy’n rhan o Ofal Plant Little Acorns, sydd wedi’i lleoli yn y ganolfan.

Yn eu plith mae dau fws mini-Citroen e-Spacetourer naw sedd gydag ystod o hyd at 136 o filltiroedd a hefyd fan Peugeot e-Expert gydag ystod o 143 milltir.

Bydd y ganolfan yn defnyddio’r bysiau bedair gwaith y dydd i gludo plant i’r ysgolion a’u nôl a hefyd bydd Ysgol Christchurch yn eu defnyddio i gludo eu plant i ddigwyddiadau.

Byddant hefyd yn cael eu defnyddio yn ystod gwyliau ysgol i fynd â’r plant a chlybiau gwyliau ar deithiau.

Mae’r Tîm Ceidwaid Chwarae sydd hefyd yn y ganolfan, ac sy’n darparu sesiynau chwarae mynediad agored mewn ardaloedd cymunedol ar hyd a lled y sir, hefyd wedi cael fan drydan Ceidwaid Chwarae i gefnogi eu gwasanaeth. Bydd y fan yn cefnogi’r ffordd y mae’r Tîm Ceidwaid Chwarae yn defnyddio rhannau rhydd ac eitemau wedi eu huwchgylchu yn eu sesiynau chwarae i fodelu i’r plant sut i ddefnyddio ac ailgylchu eitemau bob dydd yn eu chwarae.

Dywedodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant: “Rydym yn gweithio’n galed iawn i leihau ôl troed carbon ein fflyd drwy gael cerbydau gwyrddach yn lle ein cerbydau tanwydd ffosil pan fo hynny’n briodol i’r gwasanaeth.

“Mae’n wych bod gan y ganolfan y cerbydau hyn gan y bydd hefyd yn helpu i addysgu’r plant hŷn am ba mor bwysig yw hi i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd ar gyfer eu dyfodol wrth deithio o amgylch y dalgylch yn y cerbydau trydan.”

Safle yn rhoi hwb i fusnesau gyda chludiant gwyrdd

Mae safle gwefru cerbydau trydan yn Sir Ddinbych yn rhoi help llaw i fusnesau lleol sy’n ceisio newid i ddefnyddio dulliau teithio mwy gwyrdd.

Ddechrau mis Rhagfyr 2022, agorwyd safle gwefru maes parcio Gorllewin Stryd Cinmel, y Rhyl.

Cafodd y safle i 36 o gerbydau, a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru, ei greu yn dilyn llwyddiant gosod pwyntiau gwefru ym maes parcio Rhodfa’r Brenin ym Mhrestatyn.

Mae’r cyfleuster yn gyfuniad o fannau gwefru 7kwh ‘cyflym’ ar gyfer trigolion lleol sydd heb le i barcio oddi ar y stryd, a mannau gwefru 50kw ‘chwim’ i wefru ar frys ac i annog cwmnïau cludiant lleol i ddefnyddio cerbydau trydan drwy beidio ag amharu gormod ar eu hamser gweithio.

Eglurodd Luke Packer o A&J Taxis, a sefydlwyd ym 1996, fod y safle gwefru wedi rhoi hwb i ymgyrch y busnes i ddarparu cludiant gwyrdd yn y Rhyl a’r cyffiniau.

“Ni sydd â’r dewis mwyaf o gerbydau trydan a hybrid yn yr ardal. Cerbydau hygyrch sy’n rhedeg gant y cant ar drydan, cerbydau uwchraddol sy’n rhedeg gant y cant ar drydan, sawl cerbyd hybrid.  Rydyn ni bellach yn prynu ein hail genhedlaeth o geir trydan.”

“Mae’r safle gwefru newydd yn y maes parcio yn ein galluogi ni i wefru’n chwim yn ystod y diwrnod gwaith, fel bod y batris yn llawn a’n bod ni bob amser yn barod i fynd.”

Yn ogystal â chefnogi busnesau, eglura Luke fod y safle’n ddefnyddiol i gymuned gyfan y Rhyl.

Ychwanegodd: “I’r rheiny heb ddreif o flaen eu tai, mae’r safle’n cynnig ffordd iddyn nhw wefru eu cerbyd; i’r rheiny sy’n defnyddio ein trenau, mae’r safle’n gadael iddyn nhw wefru eu ceir tra byddan nhw i ffwrdd am y diwrnod.

“Mae’r safle’n cynnig manteision i’r bobl hynny sydd eisiau gwefru’n araf (sy’n gadel y car yno am y diwrnod neu dros nos) a hefyd ar gyfer y bobl hynny sydd angen gwefru ar frys… ni, gyrwyr faniau danfon a thacsis eraill er enghraifft.

Mae Guto Lloyd-Davies, Cyfarwyddwr cwmni gwasg print, o’r farn bod y safle’n rhoi hwb i fusnesau sydd eisiau lleihau eu hôl troed carbon ac i nifer cyffredinol yr ymwelwyr â’r dref.

Yn masnachu ers 1974 fel busnes teulu, gyda Guto a’i wraig yn ei redeg ers y 12 mlynedd diwethaf, mae’r cwmni argraffu yn y Rhyl wedi dod yn gyfystyr â chynaliadwyedd.

Mae mentrau ystyriol o’r amgylchedd y busnes yn cynnwys defnyddio papur a chardfwrdd gan gyflenwyr sy’n delio â choedwigoedd a reolir yn gynaliadwy yn unig; gosod paneli PV ar y safle i gynhyrchu trydan; ers 2001, mae pob papur, cardfwrdd, metel a phlastig gwastraff yn cael ei ailgylchu gan Gyngor Sir Ddinbych; ers 2018, maen nhw wedi defnyddio car Nissan Leaf sy’n rhedeg 100% ar drydan ac yn 2021, fe ychwanegon nhw Skoda Enyaq iV60 sydd eto’n rhedeg 100% ar drydan.

Dywedodd: “Fy ngwraig a minnau yw perchenogion gwasg print, sef cwmni argraffu a dylunio cyffredinol sydd wedi bod yn masnachu yng nghanol y dref ers 1974. Mam a Dad gychwynnodd y busnes ac fe gefais i fy magu uwch ben ein hen siop ar Stryd Cinmel. Dros y 12 mlynedd diwethaf, ni sydd wedi bod yn berchen ar y busnes ac rydym ni’n brysurach nag erioed.

Newidiodd y ddau i ddefnyddio cerbydau trydan er mwyn helpu’r amgylchedd a hefyd i fanteisio ar yr arbedion cost y maen nhw’n eu cynnig.

Eglurodd Guto: “Fe werthom ni’n hen fan diesel yn ôl ym mis Awst 2018 a phrynu ein cerbyd trydan cyntaf, sef y Nissan Leaf. Roeddwn i eisiau newid am resymau ecolegol… ond roedd yr arbedion ariannol yn gwbl amlwg.

“Yn 2021 fe brynom ni Skoda Enyaq, felly mae gennym ni ddau gerbyd trydan yn rhan o’r busnes bellach. Rydw i wastad yn barod i bwysleisio pa mor hwylus yw ceir trydan – rydym ni’n gwefru ein ceir gartref dros nos fel arfer, ac fe allwn ni bellach wefru ar frys yn hwylus mewn safleoedd fel yr un ym maes parcio Gorllewin Stryd Cinmel.”

O edrych tua’r dyfodol, mae’r perchennog busnes teulu yn teimlo y bydd cael safle gwefru ar stepen y drws yn rhoi hwb i fusnesau eraill hefyd.

Ychwanegodd: “Gan fod y safle gwefru yn gymaint o atyniad i unrhyw un sy’n ymweld â’r dref, mae eisoes wedi gwneud maes parcio Gorllewin Stryd Cinmel yn brysurach… ac mae’n siŵr o fynd yn brysurach fyth wrth i fwy o bobl ddechrau defnyddio cerbydau trydan. Mae unrhyw un sy’n defnyddio’r mannau gwefru araf yn mynd i fynd am dro, picio am baned neu damaid i’w fwyta neu fynd i siopa tra bod eu cerbydau’n gwefru, felly mae’r cynnydd yn nifer yr ymwelwr yn siŵr o fod yn beth da!”

Eglurodd y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant, fod y safle yn cynnig cymorth i fusnesau yn yr ardal leol i gymryd cam tuag at ddefnyddio cludiant mwy gwyrdd.

Dywedodd: “Mae’n wych gweld sut mae’r cyfleuster hwn yn helpu cwmnïau tacsi lleol fel A&J Taxis i redeg fflyd fwy gwyrdd. Mae ein hymgyrch i leihau ôl troed carbon Sir Ddinbych yn cynnwys helpu busnesau, ac mae’r safle yn chwarae rhan yn hynny o beth.

“Edrychwch ar safle maes parcio Gorllewin Stryd Cinmel… mae’n chwarae rhan amlbwrpas gadarn o ran rhoi mwy o gefnogaeth i fusnesau’r Rhyl ac atyniadau’r dref. Mae yna gyfleoedd i fusnesau fuddsoddi mewn cerbydau mwy gwyrdd a’u gwefru nhw yma heb orfod poeni am osod mannau gwefru ar eu safleoedd.

“Mae hefyd yn cynnig cyfleoedd gwych i fusnesau lleol o ran cynyddu nifer yr ymwelwyr i’r dref, gan y gall pobl sy’n gwefru eu cerbydau yma fynd i’r siopau a’r sefydliadau sydd yn union gerllaw’r safle, ac fe fyddwn i’n eu hannog i ymweld â’r Rhyl wrth wneud hynny.”