Mae gwaith wedi dechrau gan dîm Tirwedd Cenedlaethol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy, ar y cyd â Chyngor Sir Ddinbych, i greu hafan gefnogol ar gyfer natur a chymunedau ar Fryniau Clwyd.

Mae bron i 18,000 o goed collddail wedi cael eu plannu ym Moel y Plâs, ger Llanarmon yn Iâl, gan geidwaid a gwirfoddolwyr o’r cymunedau cyfagos i helpu i greu cynefinoedd amrywiol newydd sydd yn frith o rywogaethau, ac mae gwaith wedi dechrau i adfer rhostir, gwella ffridd, creu cynefinoedd gwlypdir a chynnal coetiroedd (yn cynnwys coetir o goed collddail, a derw brodorol a choedlan wlyb).

Mae’r datblygiad yma’n rhan o waith y Cyngor i fynd i’r afael â’r Argyfwng Newid Hinsawdd ac Ecolegol a ddatganwyd yn 2019 a’i fwriad i fod yn Ddi-garbon Net ac yn awdurdod lleol Ecolegol Gadarnhaol erbyn 2030.

Mae colli a darnio cynefinoedd yn fygythiadau mawr i fioamrywiaeth, ac mae newid hinsawdd yn gwaethygu hyn drwy gyfyngu ar allu rhywogaethau i gael mynediad at gynefinoedd mwy ffafriol.

Ar gyfer y prosiect yma, fe grëwyd coetir a gwrychoedd i wella cysylltedd rhwng cynefinoedd cyfagos sydd eisoes yn bodoli fel coridorau bywyd gwyllt.

Mae’r prosiect creu coetir wedi cael cyllid allan o grant o £800,000 a ddyfarnwyd i Gyngor Sir Ddinbych gan Lywodraeth y DU.

Ynghyd â’r sefyllfa bresennol ac arwain digwyddiadau gwirfoddoli, fe fydd tîm ceidwaid Tirwedd Cenedlaethol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy yn parhau i reoli’r safle yn yr hirdymor yn rhan o’i rôl yn sicrhau bod amgylchedd yr ardal o harddwch naturiol eithriadol yn cael ei wella a’i amddiffyn a bod y tir yn cael ei wneud yn fwy hygyrch.

Er mwyn cefnogi manteision lles i ymwelwyr, bydd ceidwaid yn cynnal hygyrchedd ar hyd Hawliau Tramwy i gynorthwyo cerddwyr sy’n defnyddio Llwybr Cenedlaethol Clawdd Offa a llwybrau troed lleol sydd yn mynd drwy’r safle.

Mae camfeydd yn cael eu huwchraddio i giatiau mochyn gyda chlicedi mynediad hawdd a bocsys mwy yn unol ag amcanion Tirwedd Cenedlaethol i wneud yr awyr agored yn fwy cynhwysol a hygyrch i wella lles cymunedol a phrofiad ymwelwyr.

Mae ffensys ffiniol wedi cael eu hailosod er mwyn sicrhau eu bod yn barod ar gyfer tymor pori da byw ar y safle.

Fe fydd arwyddion newydd yn sicrhau bod llwybrau yn hawdd i’w dilyn a bydd paneli gwybodaeth yn helpu ymwelwyr i ddeall gwerth y dirwedd o’u hamgylch.

Lle y bo’n bosibl, mae contractwyr a deunyddiau wedi cael eu canfod yn lleol i gefnogi busnesau lleol a lleihau ôl-troed carbon y prosiect.

Meddai’r Cyng. Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant, a Chefnogwr Bioamrywiaeth: “Fe fydd y gwaith o amgylch Moel y Plâs yn helpu ein Sir i adeiladu gwytnwch cryfach yn erbyn effeithiau newid hinsawdd yn erbyn ein natur wrth i ni symud tua’r dyfodol. Mae hi’n bwysig ein bod ni’n manteisio ar yr hyn sydd gennym ni i geisio gwrthdroi colli cynefinoedd naturiol dros y blynyddoedd i sicrhau bod gan ein natur lleol gyfle hollbwysig i oroesi a ffynnu yn y pendraw wrth symud ymlaen.

Meddai’r Cynghorydd Alan James, Aelod Arweiniol Datblygu Lleol a Chynllunio: “Dyma ardal ffantastig ar Fryniau Clwyd sydd yn llawn hanes ac a fydd yn darparu cartref gwell i’r byd natur sydd i’w ganfod ar y bryniau.

“Mae’r ceidwaid a gwirfoddolwyr yn gwneud gwaith gwych yn gwneud y safle’n hygyrch i gerddwyr sydd yn ymweld â’r ardal leol i’w helpu i fwynhau manteision y tir ac rydw i’n edrych ymlaen at weld y canlyniadau gorffenedig.”

Mae prosiect sirol yn rhoi bywyd newydd i ardaloedd sydd wedi'u taro gan glefyd coed dinistriol.

Mae Tîm Coed y Cyngor yn helpu i reoli ased coed y Cyngor ac yn arwain yr ymateb i Glefyd Coed Ynn, gan arolygu coed yr effeithir arnynt a chomisiynu gwaith lle bo angen.

Mae clefyd coed ynn (Hymenoscyphus fraxineus) yn glefyd hynod ddinistriol. Fel y mae’r enw cyffredin ar glefyd yr ynn (ash dieback yn Saesneg) yn ei awgrymu, mae coed heintiedig fel arfer yn marw ac yn gorfod cael eu torri i lawr lle mae pryderon iechyd a diogelwch.

Nid oes dull hysbys o atal trosglwyddiad y ffwng hwn sy’n lledaenu drwy’r awyr, felly mae angen dulliau amgen o reoli ei effaith.

Yn enwedig gan fod y goeden frodorol hon yn gyffredin ar draws Sir Ddinbych a bod ei cholled graddol yn cael effaith sylweddol ar y dirwedd a'i bioamrywiaeth cysylltiedig.

Fodd bynnag, mae Tîm Coed y Cyngor yn dod â bywyd newydd i rai o’r ardaloedd yr effeithiwyd arnynt gan glefyd coed ynn drwy’r prosiect After Ash.

Mae'r prosiect wedi darparu coed newydd ar gyfer coed Ynn arbennig o amlwg y bu'n rhaid eu torri yn anffodus o fewn Tirwedd Genedlaethol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy.

Diolch i'r Gronfa Datblygu Cynaliadwy, mae'r tîm wedi gallu cyflenwi coed mawr (safonol) a fydd yn cael effaith weladwy ar unwaith.

Yn y misoedd nesaf bydd y tîm yn edrych i ddosbarthu eu dosbarthiad diweddaraf o wahanol rywogaethau coed brodorol i bartïon amrywiol, gan gynnwys Cyngor Cymuned Llanarmon Yn Iâl.

Meddai’r Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant: “Mae ein Tîm Coed wedi canolbwyntio ar ardaloedd ar draws y sir lle gallai coed ynn heintiedig o bosibl achosi risg i bobl a choed ynn eraill yn y cyffiniau. Ar ôl torri'r coed, gellir defnyddio'r coed ynn ar gyfer cynefinoedd natur lle tyfodd y coed neu eu hadennill at ddibenion eraill.

“Mae’r prosiect After Ash yn caniatáu i ni fynd i’r afael â cholli coed tirnod amlwg ar draws Sir Ddinbych sydd wedi’u colli i’r clefyd hwn a darparu coed newydd a fydd yn tyfu yn y lleoliadau hyn i ddod yn dirnodau yn y dyfodol i genedlaethau eu mwynhau.

I gael rhagor o wybodaeth am glefyd coed ynn, ewch i wefan y Cyngor.